07/08-2012
Van Aristoteles tot Zizek
Vrije wil
We zijn wel vrij, op lange termijn
Michael Sandel
Skyboxificatie: Geld tast sociale verhoudingen aan
Reality check
Toen ik nog op het platteland woonde, zag ik op een avond door het keukenraampje een jongen met een hengel langs het kanaal staan. Niks bijzonders, ik zag ze vaak zo. Maar toen ik een ogenblik later weer van mijn pannen opkeek, stond de jongen daar met een zilver glimmend… Read More
‘We say sorry for you!’
In Londen kun je advertentieruimte huren op het voorhoofd van studenten. Voor 4,20 pond per uur zijn zij bereid om (door middel van een tijdelijke tatoeage) met uw bedrijfslogo op hun voorhoofd te lopen. Het voorhoofd is, volgens een van de deelnemende bedrijven, ‘een extensie van het reclamebord, alleen iets… Read More
Filosofie in Nederland: de moralisten
Ze spreken in orakeltaal over alles wat niet deugt aan onze samenleving. Maar zijn ze zelf wel zo deugdzaam? Frank Meester is het weer oneens met zijn broer Maarten: ‘Ze zijn volgens hun eigen maatstaven onrijp en oppervlakkig’.
Reis naar het hart van het denken
Echt inzicht vind je niet op de faculteit wijsbegeerte, ervoer filosoof Jan Bor. In een essaybundel beschrijft hij zijn queeste naar een meer praktische, bescheiden wijsheid. Traditioneel zoekt filosofie naar wijsheid. Wie echter een studie wijsbegeerte afrondt, ontvangt wel een bul, maar is daarmee nog niet wijs. Een… Read More
Advocaat Liesbeth Zegveld: ‘Ik voel me sterk betrokken bij de slachtoffers’
De ‘nabestaanden van Screbrenica’ en ‘weduwen van Rawagede’ zijn hun raadsvrouw dankbaar: zij wist de Nederlandse staat aansprakelijk te stellen voor de dood van drie Bosnische moslims, en ontlokte excuses voor het Indonesische bloedbad in 1947. Advocaat Liesbeth Zegveld maakt zich sterk voor de rechtspositie van oorlogsslachtoffers. Wat… Read More
Scheiding lichaam en geest
Het dualisme van René Descartes brengt een strikte scheiding aan tussen een stoffelijk lichaam en een onstoffelijke geest.
Schadebeginsel
Zo lang een ander er geen schade van ondervindt, mag ik doen en zeggen wat ik wil. Zo luidt het schadebeginsel van John Stuart Mill.
Gulden Middenweg
Het is de hoogste tijd voor een rehabilitatie van de gulden middenweg, vindt Paul van Tongeren. Hij legt uit hoe we dit beginsel moeten begrijpen.
Linguistic turn
Ludwig Wittgenstein (1889-1951) laat zien dat taal de werkelijkheid vormt. Dit idee is de aanzet van de talige wending (linguistic turn) in de filosofie.
Positieve en negatieve vrijheid
Isaiah Berlin laat zien hoe vrijheid in zijn tegendeel kan omslaan door twee vormen van vrijheid haarscherp uit elkaar te houden.
Scheiding politiek en moraal
De Italiaanse denker Niccolò Machiavelli waarschuwt voor moralisme in de politiek. Volgens hem moeten politiek en moraal gescheiden blijven.
Falsificatie
Wetenschapsfilosoof Karl Popper laat met zijn falsificatie-theorie zien dat een goede theorie weerlegd moet kunnen worden.
Categorische imperatief
Hoe formuleren we een publieke moraal? Volgens ethicus Frans Jacobs moeten we daarvoor te rade gaan bij Immanuel Kant.
Het scheermes van Ockham
Het scheermes van Ockham Willem Ockham (1288 – 1347)Het scheermes van Ockham zegt niet dat we nooit op zoek mogen naar complexe verklaringen, tenzij we daartoe genoodzaakt zijn. Wat is het? ‘Het scheermes’ stelt dat bij wetenschappelijke theorieën geen aannames mogen worden toegevoegd die niet noodzakelijk zijn. Read More
God is dood
God is dood en het christendom heeft zijn betekenis verloren, dacht de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900).
Onzichtbare hand
Volgens Adam Smith brengt het najagen van eigenbelang onbedoeld veel goeds voort. Hij noemt dit ‘de onzichtbare hand’.
Banaliteit van het kwaad
Voor het kwaad zijn geen dieperliggende drijfveren als haat nodig. Gedachteloosheid volstaat, ontdekte Hannah Arendt.
Utilisme
Mag status, afkomst of geslacht een rol spelen in de morele vrijheid die je hebt? Jeremy Bentham meende van niet.
Scheiding tussen Kerk en Staat
Hoe manage je een multireligieuze samenleving? Filosoof John Locke formuleerde een richtsnoer met de scheiding tussen kerk en staat.
Sluier van onwetendheid
Hoe kunnen we tot een rechtvaardige verdeling van middelen komen? John Rawls (1921-2002) stelt een sluier van onwetendheid voor.
Machtsvrije samenleving
Om rechtvaardigheid te waarborgen, moeten we volgens filosoof Jürgen Habermas streven naar een machtsvrije dialoog.
Interpassiviteit
Wanneer we onze autonomie geheel in handen van derden leggen, verliezen we volgens Slavoj Zizek onze vrijheid.
Sociaal contract
Hoe is het te legitimeren dat een staat gezag over ons uitoefent? Thomas Hobbes bedacht hiervoor het sociaal contract.
Hyperrealiteit
Hyperrealiteit Jean Baudrillard (1929-2007) We denken dat we eigenaar van zijn van de mediale wereld, maar dit is onterecht. Wat is het? De media voeren niet slechts de werkelijkheid op in hun berichtgeving, maar ‘maken’ de realiteit. Vandaar: hyperrealiteit. Wat doet het?… Read More
Echte reizigers blijven thuis
Wanneer doe je meer ervaringen op? Tijdens het uitlaten van de hond, of als je duikt tot op de bodem van het koraalrif? Echte wereldreizen maak je in je hoofd, vindt filosoof Jan Drost. Zijn aanbeveling: denk na, blijf thuis. Er wordt wat afgereisd vandaag de dag. En dan… Read More
Trias politica
De burger kan alleen vrij zijn als de macht wordt verdeeld tussen de regering, het parlement en de rechters, bedacht Montesquieu.
Michael Sandel: ‘Ik maak mij zorgen om de skyboxificatie’
Volgens Harvard’s rock star moralist Michael Sandel is het hoog tijd om ons af te vragen waar de morele grenzen liggen van marktwerking.
Eva-Anne Le Coultre: ‘Boer zoekt vrouw ontroert me’
Yvon Jaspers lijkt zo lief en onschuldig. Maar volgens filosofe Eva-Anne Le Coultre oefent haar serie een ‘normaliserende’ en ‘disciplinerende’ macht uit. De geestdrift waarmee ze praat, verraadt dat Eva-Anne Le Coultre een toegewijde kijker van Boer zoekt vrouw is. Voor haar filosofische kijkverslag Echte boer zoekt dito vrouw… Read More
Op de lange termijn zijn we wel vrij
Cognitiefilosoof Marc Slors rekent af met het neurogemak van Dick Swaab en Victor Lamme. Die kunnen zo makkelijk scoren doordat ze ons ‘zelf’ met bewustzijn identificeren. Maar onbewust is nog niet onvrij. Voor wie ertegen kan, is er NOG een boek over brein, bewustzijn en vrije wil. Dit keer… Read More
Hoe Tolstoj je leven kan veranderen
Valt het bestaan je zwaar? De Russische schrijver Lev Tolstoj ging je voor. Maar hij overwon zijn crisis en beschreef in detail hoe de mens dient te leven. Helaas is ‘al het goede moeilijk’. Het was onontkoombaar dat Tolstoj uiteindelijk een boek als De weg van het leven zou… Read More
Gods centrifuge
De crisis die nu heerst doet niet onder voor wat er in de tijd van Michelangelo plaatsvond. Filosoof Sjoerd van Tuinen vertelt hoe Michelangelo’s Het laatste oordeel inzicht biedt in onze actuele problemen. Omdat er allemaal naakte mensen op stonden was Het laatste oordeel (1541) van Michelangelo destijds zeer… Read More
Ontdek Filosofie Magazine de eerste maand gratis!
Probeer een (online) abonnement voor minimaal 3 maanden en ontvang de eerste maand gratis!