Home Twintig beste ideeën Sluier van onwetendheid
Twintig beste ideeën

Sluier van onwetendheid

Hoe kunnen we tot een rechtvaardige verdeling van middelen komen? John Rawls (1921-2002) stelt een sluier van onwetendheid voor.

Door Sebastien Valkenberg op 10 juli 2012

sluier van onwetendheid John Rawls

Hoe kunnen we tot een rechtvaardige verdeling van middelen komen? John Rawls (1921-2002) stelt een sluier van onwetendheid voor.

07-2012 Filosofie magazine Lees het magazine

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Sluier van onwetendheid

John Rawls (1921-2002)
Hoe kunnen we tot een rechtvaardige verdeling van middelen komen?

Wat is het?
Een middel om tot een rechtvaardige verdeling van middelen en kansen te komen.

Wat doet het?
Gedachte-experiment: stel je voor dat je geen weet hebt van je positie; je talent, kansen, inkomen, afkomst, sekse… Hoe zou je dan de beschikbare middelen verdelen?

Opvattingen over rechtvaardigheid verschillen hemelsbreed. Een huizenbezitter zal sneller tegen de afschaffing van de hypotheekrente zijn dan een huurder. Een universitair docent is voor financiering van onderzoek en onderwijs, een sportliefhebber juist voor de plaatselijke voetbalclub. Hoe kunnen we tot een rechtvaardige verdeling van middelen komen? De Amerikaanse filosoof John Rawls (1921-2002) stelt een sluier van onwetendheid voor.

Zijn filosofie
Rawls is een liberaal en gaat er dus van uit dat ieder mens het recht heeft om zijn eigenbelang na te streven. Om je wensen te kunnen vervullen, om jezelf te kunnen ontwikkelen, moeten we anderen, die evengoed hún eigenbelang nastreven, die vrijheid ook gunnen en beloven. Daarom zoeken we een beginpunt waar niemand het mee oneens kan zijn. Dat is de positie achter de sluier van onwetendheid.

Historische achtergrond
Rawls verloor twee jongere broers aan een ziekte waar hij hen mee had besmet. Het was een kwestie van geluk dat de jonge Rawls het overleefde. Dat besef van toeval vind je terug in zijn theorie: onze positie in de samenleving is onvoorspelbaar. In het systematisch geordende Een theorie van rechtvaardigheid (1971) probeert hij een rechtvaardigheidstheorie te formuleren waar volkomen vrije en redelijke personen mee zouden instemmen. Die ambitie werd wereldwijd omarmd: Rawls is een van de meest invloedrijke politiek filosofen van de twintigste eeuw.

Het probleem
Rechtvaardigheid mag niet alleen gebaseerd zijn op de eigen – toevallige – positie. Juist in een globaliserende wereld, met zoveel verschillende mensen en opvattingen, moeten we een aantal basisprincipes vaststellen die het fundament van een rechtvaardige samenleving vormen.

De oplossing
Rawls introduceert een gedachte-experiment om die rechtvaardige basisprincipes te construeren. Wat zou je doen als je je onder de sluier van onwetendheid bevond? Je weet niet of je rijk of arm, gelovig, talentvol, werkloos, man of vrouw bent. Alle eigenschappen die onze plek in de samenleving bepalen, zijn onbekend. Je zou een armoedzaaier kunnen zijn, maar ook een sigaarrokende bankier. Wanneer je de bankier zo rijk mogelijk wenst, maar de armoedzaaier vergeet, zul je net zien dat je straks arm ter wereld komt. Dat besef zorgt ervoor dat je voor een eerlijke verdeling van middelen kiest. Zo waarborgt de sluier van onwetendheid rechtvaardigheid voor iedereen.  

Relevante berichten

Scheiding lichaam en geest
Scheiding lichaam en geest
Twintig beste ideeën
Voor leden

Scheiding lichaam en geest

Scheiding lichaam en geest René Descartes (1596-1650) Luisteren naar een mooi muziekstuk is meer dan een paar kleuren op een hersenscan. Wat is het idee? Geest en lichaam zijn voor Descartes twee verschillende zaken. De mens is niet zijn brein. Hoe passen… Read More

Lees meer
schadebeginsel John Stuart Mill
schadebeginsel John Stuart Mill
Twintig beste ideeën

Schadebeginsel

Zo lang een ander er geen schade van ondervindt, mag ik doen en zeggen wat ik wil. Zo luidt het schadebeginsel van John Stuart Mill.

Lees meer
Gulden Middenweg
Gulden Middenweg
Twintig beste ideeën

Gulden Middenweg

Gulden middenweg Aristoteles (384 v.Chr-322 v.Chr.)De deugd is het midden tussen twee extremen, maar Aristoteles pleit niet voor middelmatigheid! Wat is het idee? Volgens Aristoteles is de deugd het midden tussen twee extremen. Zo houdt moed het midden tussen lafheid en roekeloosheid. Hoe passen we het toe? Het is geen pleidooi voor middelmaat, maar juist voor een optimum. Daarom een uitstekend middel tegen de zesjescultuur.   Wie zegt dat het onderwijs lijdt aan een zesjescultuur trapt een open deur in. Vind maar eens iemand die deze claim niet onderschrijft. De kunst is natuurlijk om hieraan voorbij te komen. Vanuit Den Haag komen richtlijnen, zoals selectie aan de poort, maar zijn die voldoende om de leergierigheid onder studenten te vergroten? Voeg daar dan tenminste een stevige dosis Aristoteles aan toe. Dat raadt Paul van Tongeren aan, hoogleraar wijsgerige ethiek in Nijmegen en Leuven. Het is de hoogste tijd voor een rehabilitatie van een kernnotie van Aristoteles: de gulden middenweg. Van Tongeren legt uit hoe we dit beginsel moeten begrijpen. Read More

Lees meer
linguistic turn Ludwig Wittgenstein
linguistic turn Ludwig Wittgenstein
Taal
Voor leden

Linguistic turn

Een roos heeft voor geliefden een andere betekenis dan voor biologen. Ludwig Wittgenstein (1889-1951) laat zien dat taal de werkelijkheid vormt. Dit idee is de aanzet van de talige wending (linguistic turn) in de filosofie.

Lees meer