Quote
“"De mens is alleen datgene wat hij vanzichzelf maakt."”
“De hel, dat zijn de anderen.”
Jean-Paul Sartre is een van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw en de belangrijkste filosoof van het existentialisme: een atheïstische filosofie waarin de vrijheid en verantwoordelijkheid van de mens centraal staan.
Het bestaan is volgens Sartre een dynamisch proces waarin een persoon zichzelf definieert door zijn acties en keuzes. Hij definieert zichzelf, omdat hem bij zijn geboorte geen essentie is geschonken. Vandaar Sartres veel geciteerde uitspraak: ‘Existentie gaat vooraf aan de essentie’. God bestaat volgens Sartre net zo min als ‘de zin van het leven’. Sartre raadt ons aan om uit te gaan van de absurditeit van het bestaan: er is niets gegeven. De mens is volgens Sartre zomaar in een zinloze wereld geworpen en het komt er vervolgens op aan onszelf te ontwerpen. Hoe we dat doen, staat ons vrij.
Die vrijheid belast ons met een enorme verantwoordelijkheid: ‘we zijn gedoemd tot vrijheid’ volgens Sartre. Kiezen biedt de enige mogelijkheid tot een daadkrachtig en authentiek leven. Ik, en ik alleen, moet betekenis aan mijn leven geven. Laat ik dit na, dan ben ik aan mijzelf te kwader trouw. Het maken van keuzes is volgens Sartre een moeizaam proces omdat je altijd vecht tegen visies van anderen over jezelf. De ander ziet je altijd als een bepaald persoon met bepaalde eigenschappen, terwijl de keuze juist de mogelijkheid biedt om jezelf opnieuw te bepalen. Volgens Sartre is dit de reden waarom de anderen altijd een last zijn: ze maken je tot object. ‘De hel, dat zijn de anderen’, zegt Sartre.
Relevante berichten
Historisch profiel: Sartres kronkelwegen van de vrijheid
Er is waarschijnlijk geen filosoof bij wie leven en denken zozeer samenvielen als bij Sartre: een verhaal over rokerige jazzkelders, affaires en onze onontkoombare vrijheid. Oktober 1945, Parijs. De Tweede Wereldoorlog is net afgelopen, affiches kondigen een lezing aan: ‘Het existentialisme is een humanisme.’ Het zaaltje is te klein… Read More
Sartre wordt gemist
De memoires van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre lezen als een stripboekversie van het existentialisme. Hoe een wonderkind eenzaam en bezeten het schrijverschap ontdekte. Jean-Paul Sartre, monument van de moderne filosofie, komt in De woorden tot leven als een ontwapenend jongetje. Hij publiceerde zijn jeugdherinneringen (Les mots) in… Read More
Sarah Bakewell: ‘Ik wilde een existentialist worden’
Sarah Bakewell, hoofdspreker tijdens het Existentialisme Café, las als tiener een boekje van Sartre en was meteen enthousiast. Onlangs schreef ze De existentialisten, waarin ze de tijd van Sartre weer tot leven wekt en aantoont hoe belangrijk zijn ideeën over vrijheid nog steeds zijn. Het existentialisme, de roep om… Read More
Roger Scruton: ‘Op het moment van dreigend verlies ervaren we de waarde van alles’
‘We worden heel teder tegenover een wereld die op het punt van verdwijnen staat’, zegt Roger Scruton. Engelands meest conservatieve filosoof over het heilige in een goddeloze wereld. Roger Scruton komt wat aarzelend aanlopen. Het eerste wat opvalt is zijn woeste haardos, tegenwoordig meer grijs dan rood gekleurd. Hij… Read More