Quote
“Ik denk, dus ik ben”
René Descartes is de eerste filosoof van het zeventiende-eeuwse rationalisme, waartoe ook Spinoza en Leibniz behoren. Descartes wordt beschouwd als de vader van de moderne filosofie. In het boek Over de methode beschrijft de Franse denker de beginselen van een wiskundige methode voor zekere kennis, een methode die wij nu wetenschappelijk noemen: stap voor stap kennis ontleden tot zekere uitspraken en vanuit dat fundament wetenschap opbouwen.
Descartes krijgt als jongen een gedegen jezuïetenopleiding, gebaseerd op het werk van Aristoteles, maar hij besluit als twintiger met zijn studies te stoppen en iets van de wereld te zien. Als militair ingenieur belandt hij in het leger van Maurits en na een inspirerende ontmoeting met de Nederlandse wetenschapper Isaac Beeckman krijgt hij een visioen dat hem zijn roeping openbaart: de waarheid te zoeken. Om die te vinden besluit Descartes eerst aan alles te twijfelen. Niets blijkt zeker, behalve dat alles te betwijfelen is: cogito, ergo sum (‘Ik denk, dus ik ben’) is de enige waarheid die Descartes kan vinden.
Lichaam en ziel
Met dit brokje zekerheid weet Descartes zowel het bestaan van God (de ‘perfectie’ van God impliceert eveneens zijn bestaan) als het bestaan van de werkelijkheid af te leiden (God garandeert de echtheid van de buitenwereld). Vervolgens maakt hij ook het onderscheid tussen het denken (res cogitans) en alles dat zich in de ruimte bevindt (res extensa). Hieruit volgt een ander invloedrijk idee van Descartes: dat ziel en het lichaam gescheiden zijn; de één is onstoffelijk, de ander materieel. Descartes ontkent overigens niet dat het lichaam het denken beïnvloedt en vice versa; volgens hem was de pijnappelklier de plek waar de twee op elkaar inwerken.
Even tussendoor… Meer lezen over Descartes en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Descartes sterft op 53-jarige leeftijd aan een longontsteking in Stockholm, waar hij op verzoek van koningin Christina van Zweden verbleef.
René Descartes quotes
- ‘Een echte waarheidszoeker moet ten minste eens in zijn leven, voor zover mogelijk, alles in twijfel trekken.’ De beginselen van de filosofie
- ‘Niets is zo volledig in onze macht als ons denken.’ Over de methode
- ‘Als ik mij ervan overtuigd heb dat er absoluut niets bestaat in de wereld, besta ik dan ook niet?’ Meditaties
- ‘Wie heel langzaam loopt maar altijd de rechte weg volgt, kan veel verder komen dan degene die rent en van het rechte pad afdwaalt.’ Over de methode
- ‘Goede boeken lezen is als een gesprek voeren met de eerlijkste mensen uit de afgelopen eeuwen.’ Over de methode
Geïnspireerd door René Descartes
Baruch Spinoza
Thomas Hobbes
Gottfried Wilhelm Leibniz
Maurice Merleau-Ponty
Simone de Beauvoir
