Quote
“"Religie is opium van het volk."”
“De filosofen hebben de wereld tot dusver slechts geïnterpreteerd; nu komt het erop aan haar te veranderen.”
Karl Marx is filosoof, historicus en econoom, grondlegger van de sociale wetenschappen en met zijn leer van het historisch materialisme de belangrijkste theoreticus van het socialisme en communisme. Bekendste geschriften zijn het Communistisch Manifest (1848, met Friedrich Engels) en Das Kapital (1867).
Marx – geboren in een welvarend gezin uit de middenklasse – raakt tijdens zijn studies in Bonn en Berlijn bevriend met de Jong Hegelianen, een groep intellectuelen die na de dood van Hegel (1831) zijn werk gebruiken om de macht van religie en het gebrek aan vrijheid te bekritiseren in het conservatieve Pruisen. Marx is zeer onder de indruk van de ‘dialectische methode’ van Hegel, het idee van een theorie die zich in de werkelijkheid via tegenstellingen ontwikkelt.
Wanneer Marx gaat schrijven voor radicale kranten en in Parijs de socialist Friedrich Engels ontmoet, krijgt hij steeds meer kritiek op het beschouwende karakter van filosofie. Een beroemd citaat uit de Stellingen over Feuerbach luidt: ‘De filosofen hebben de wereld tot dusver slechts geïnterpreteerd; nu komt het erop aan haar te veranderen.’ Samen met Engels schrijft hij in 1848 het Communistisch Manifest, het politieke pamflet dat oproept tot de revolutie van de internationale arbeidersbeweging. Marx beschrijft de geschiedenis als een voortdurende klassestrijd tussen de bourgeoisie en het proletariaat; zij die de productiemiddelen bezitten tegenover de niet-bezitters.
Nadat enkele arbeidersopstanden mislukt zijn, begint Marx een grondige, economische studie van het kapitalisme die zal leiden tot Das Kapital. Hierin ontwikkelt hij het idee dat de winst van het kapitalisme wordt gemaakt door uitbuiting van de arbeider: de arbeider creëert met zijn inspanning de meerwaarde van een product, maar krijgt daarvoor niet betaald. Terwijl de productiviteit door machines omhoog schiet, moeten arbeiders dezelfde uren maken. Marx wil aantonen dat er feitelijk niets veranderd is sinds de middeleeuwse heer zijn horige het land liet bewerken, maar dat door vervreemding arbeiders zich nauwelijks van deze situatie bewust zijn.
Marx sterft op 64-jarige leeftijd in Londen, nadat zijn vrouw en dochter hem zijn voorgegaan. Op zijn grafsteen staat: ‘Arbeiders aller landen verenigt U’, de slotzin van het Communistisch manifest.
Geïnspireerd door Karl Marx

Simone Weil

Donna Haraway

Julia Kristeva

Herbert Marcuse

Thomas Piketty

Walter Benjamin

Judith Butler

Alain Badiou

Jean-Paul Sartre

Slavoj Žižek
Relevante berichten


Rebel op papier
Een filosofisch rebel hoeft zich niet alternatief te kleden of rond te lopen met bommen en kalasjnikovs. Hij kan zich wentelen in brave burgerlijkheid. Voor een echte dwarsdenker zijn explosieve ideeën voldoende. Op 7 november 1872 schrijft Friedrich Nietzsche aan zijn vriendin Malwida von Meysenbug: ‘Ik heb mij met… Read More


Simone Weil: De eigenzinnige Samaritaan
Beeld: Hajo de Reiger Simone Weil was tegelijkertijd geheel eigenzinnig en diep begaan met het lot van haar medemensen. Dat werd haar fataal. Zou jij op het sociaal minimum leven om de rest van je geld aan werklozen te kunnen geven? Je fijne baan opgeven om… Read More


Zes volksdenkers
Moet het volk ingetoomd worden, zoals Plato vindt? Of moet het in opstand komen, zoals Antonio Negri zegt? Plato (427 v.Chr.-347 v.Chr.) Het volk moet matigheid tonen Beeld: def. grafische vormgeving De democratie is een systeem dat gedoemd is om te falen,… Read More


Postuum interview Karl Marx: ‘Het kapitalisme is nu nóg destructiever’
Veroorzaakt de macht van techbedrijven een nieuwe fase van het kapitalisme? En wat betekent de opkomst van bedrijven als Deliveroo en Uber voor de toekomst van arbeid? 170 jaar na de publicatie van Het Communistisch Manifest vragen we het aan Karl Marx. Illustratie: Berend Vonk… Read More