Fenomenologie

‘Fenomenologie’ is afgeleid van de twee Griekse woorden phainomenon (‘dat wat verschijnt’) en logos (in deze context ‘studie’). Het is een filosofische stroming of methode die de directe ervaring van verschijnselen en objecten – fenomenen – bestudeert. Daarbij worden vooroordelen, interpretaties of theoretische veronderstellingen opgeschort. Niet zozeer het zoeken naar objectieve waarheid, maar het begrijpen van fenomenen zoals ze zich aan ons voordoen staat centraal in de fenomenologie.

Van de waarneming van een stoel gaan bijvoorbeeld al allerlei aannames uit. Waarom zeggen we dat we een stoel zien, als we eigenlijk twee planken met vier latten eronder voor ons hebben? We hebben het hoopje planken bestempeld als ‘stoel’ omdat we aan soortgelijke constructies voorheen dezelfde functie (zitplek) hebben toegeschreven. In één oogopslag koppelen we er ook nog allerlei andere eigenschappen aan – bijvoorbeeld over comfort en uiterlijk – die eigenlijk helemaal niet direct zichtbaar zijn. De fenomenologische benadering probeert de ruis van al deze veronderstellingen weg te filteren en zich enkel te richten op de directe ervaring van het fenomeen.

Even tussendoor… Meer lezen over fenomenologie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

De grondlegger van de fenomenologie is Edmund Husserl (1859-1938). Fenomenologie bestrijdt het vertroebelende effect van interpretaties, en is voor hem daarom een essentieel onderdeel van de filosofie als strenge wetenschap. Een meer existentiële fenomenologie zien we terug bij zijn leerling Martin Heidegger (1889-1976), die zich vooral richt op het begrijpen van het zijn in relatie tot de fenomenen. Hij benadrukt het belang van de concrete, alledaagse ervaring en hoe onze betrokkenheid bij de wereld onze waarneming en begrip beïnvloedt.