Bewustzijn – betekenis
‘Bewustzijn’ komt van het Proto-Germaanse biwustaz, wat ‘met kennis begiftigd’ betekent. De cognitiefilosofie of philosophy of mind is de discipline die zich richt op het definiëren, begrijpen en verklaren ervan. Grofweg kunnen we het bewustzijn opvatten als het menselijke vermogen ervaringen en mentale toestanden te hebben. Hierbij gaat het zowel om de ervaring van de externe buitenwereld als van de innerlijke toestand van het individu.
René Descartes (1596-1650) introduceerde het vraagstuk van het bewustzijn door een onderscheid te maken tussen lichaam en ziel en fysieke en geestelijke materie. In 1974 illustreert Thomas Nagel de problematiek van het onbereikbare en begrensde subjectieve via zijn gedachte-experiment ‘What is it like to be a bat?’, waarin hij betoogt dat het bewustzijn van anderen – al helemaal dat van vleermuizen – onbereikbaar is, omdat we niet kunnen ervaren hoe het is om een vleermuis (of iemand anders) te zijn.
Binnen de hedendaagse cognitiefilosofie zijn er veel uiteenlopende verklaringen voor het door David Chalmers geïntroduceerde ‘harde probleem’, dat wijst op het pijnpunt van de mysterieuze relatie tussen fysieke hersenprocessen en de subjectieve ervaring. Hoe het bewustzijn wordt gedefinieerd en uitgelegd heeft vervolgens grote implicaties voor het denken over de vrije wil en determinisme.
Meer lezen over het bewustzijn? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Relevante berichten
Filosofie is makkelijker als je denkt: wat is bewustzijn?
In ‘Filosofie is makkelijker als je denkt’ helpen we u in vijf stappen op weg in het zelf leren denken. Dit keer: wat is bewustzijn?
‘Is wat ik blauw noem voor jou ook blauw? Geen idee’
Filosofen Jolien Francken en Marc Slors schreven een inleiding op het bewustzijn. ‘We kunnen elkaars ervaringen niet voelen.’
Het gedachte-experiment (8): Hoe voelt het om een vleermuis te zijn?
Een serie over geruchtmakende hersenbrekers. Deze keer: Theo Meijering over de vleermuis van Thomas Nagel.
‘Bewustzijn is fysiek verklaarbaar’
Onderzoekers stellen dat ze ‘het moeilijke probleem van bewustzijn’ hebben opgelost. Neurofilosoof Marc Slors zet daar zijn vraagtekens bij.