Boekenkast januari 2025

God is dood, verkondigde Friedrich Nietzsche. Maar hoe geef je zin aan het leven als je niet op religie kunt bouwen? In dit nieuwe essay in de Nieuw Licht-reeks bespreekt hoogleraar publieksfilosofie Stine Jensen wat atheïsme is, waar je als atheïst wél in kunt geloven en waarom een seculiere staat zo belangrijk is om vrijheid van geloof én van ongeloof te garanderen. Een toegankelijk en persoonlijk essay.

Goddeloos. Waarom we atheïsme nodig hebben
Stine Jensen
Prometheus
96 blz.
€ 14,99

In dit boek bespreekt Magda Michielsens, emeritus hoogleraar vrouwenstudies, zes vrouwelijke filosofen die haar na aan het hart liggen: Rosa Luxemburg, Ayn Rand, Hannah Arendt, Susan Neiman, Martha Nussbaum en Élisabeth Badinter. Niet alleen hun ideeën, maar ook hun levens – en de samenhang tussen beide – komen aan bod. Een prettig leesbare introductie in een zestal denkers die vertrouwen op de rede en geloven in vooruitgang.

Even verlicht. Zes vrouwelijke filosofen en hun impact op de wereld
Magda Michielsens
Acco
263 blz.
€ 25,-

We huilen om films, nemen elkaars stopwoordjes over en doen gretig mee aan de wave in een voetbalstadion. Het zijn allemaal vormen van wat de oude Grieken mimesis noemden. En mimesis vormt ons mens-zijn misschien nog wel meer dan rationaliteit, meent filosoof en hoogleraar literatuurwetenschappen Nidesh Lawtoo. In dit grondige, theoretische werk presenteert hij een interdisciplinaire kijk op het denken over onze nabootsing, beïnvloeding en uitbeelding.

Homo mimeticus. Een nieuwe theorie van imitatie
Nidesh Lawtoo
Noordboek
560 blz.
€ 39,90

Is het stichtelijk geleuter als mensen nog over hoop praten, vraagt filosoof en historicus Philipp Blom zich af. Slaat dat ergens op in deze tijd van klimaatverandering, waarin de grens tussen feit en fictie vervaagt? Aan religieuze hoop heb je niet meer zoveel, laat hij zien. Maar hoop kan ook de motor zijn om een zinvol leven te leiden, door doelen na te streven voor een betere wereld. En dat is dan weer hoopvol.

Hoop. Over een verstandige verhouding tot de wereld
Philipp Blom
De Bezige Bij
176 blz.
€ 22,99

Totalitarisme is niet enkel een probleem van het verleden, maar kan zich altijd weer voordoen, waarschuwde de Franse filosoof Claude Lefort (1924-2010). Tegelijk met Democratie en totalitarisme, een bundeling van Leforts invloedrijkste essays, verscheen dit boek van bijzonder hoogleraar wijsbegeerte Donald Loose, waarin hij toont hoe het denken van Lefort ook huidige politieke uitdagingen kan duiden. Een inzichtelijke begeleiding bij het denken van Lefort, die ook goed op zichzelf kan staan.

De lege plaats van de macht. Claude Lefort over democratie & de totalitaire verleiding.
Donald Loose
Boom
480 blz.
€ 34,90

Storytelling is storyselling geworden, meent de Duits-­Koreaanse filosoof Byung-Chul Han. Vroeger zorgden grote verhalen voor gemeenschapszin, maar in deze tijd heeft het kapitalisme het verhaal geclaimd: verhalen om te verkopen. ‘Het verlies aan empathie in het tijdperk van de smartphone is een saillant teken dat dit geen verhalend medium is.’ Een scherp essay, soms ietwat dramatisch aangezet (‘de neoliberale hel’), dat niet altijd even toegankelijk geschreven is, maar zeker de moeite waard is.

De crisis van het narratieve
Byung-Chul Han
Ten Have
160 blz.
€ 14,99

Terwijl de foetus in de buik van filosoof Marthe Kerkwijk groeide, leek haar vermogen om zelfverzekerd haar leven te sturen af te nemen. De staat, medische instituties, de samenleving – iedereen scheen zich met haar te willen bemoeien. Moeder worden blijkt geen privézaak, merkte Kerkwijk, maar een ethische en politieke kwestie. Aan de hand van haar ervaringen en verschillende filosofen denkt Kerkwijk op toegankelijke, frisse wijze na over autonomie en moederschap.

Bevallen van een jackfruit. Hoe we moeders manipuleren
Marthe Kerkwijk
ISVW Uitgevers
96 blz.
€ 14,95

‘Men moet altijd dronken zijn,’ schreef de dichter Charles Baudelaire. ‘Van wijn, poëzie of deugd, het staat u vrij.’ Alleen onder invloed zijn we volgens Baudelaire bevrijd van de last van de verstrijkende tijd. Hij is lang niet de enige denker die de waarde zag van de roes, ontdekte Thomas Crombez, docent kunstfilosofie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Crombez brengt in dit boek 26 teksten van dronken denkers samen.

De dronken filosoof. Moderne denkers schrijven over de roes
Thomas Crombez
Letterwerk
400 blz.
€ 34,99

Hoe kun je het bestaan van God bewijzen? Met logica, dacht de middeleeuwse filosoof en theoloog Anselmus van Canterbury. Twee van zijn belangrijkste teksten – ‘Waarom werd God mens?’ en ‘Ondenkbaar dat Hij niet bestaat’ – zijn nu samen gebundeld, in vertaling van Vincent Hunink en met een inleiding van Wim Verbaal. Overtuigd door het godsbewijs of niet, de teksten laten je nadenken over de relatie tussen geloof en redelijkheid.

Het mysterie van God
Anselmus van Canterbury
vert. Vincent Hunink
Damon
184 blz.
€ 24,90

Als we te lang binnen zijn willen we naar buiten, maar eenmaal buiten verlangen we naar ons comfortabele huis. Hoe lossen we die spanning op? Filosoof Pieter Hoexum vindt de uitkomst in het ommetje, de ‘omweg van huis naar huis’. Aan de hand van wandelingetjes door zijn eigen wijk onderzoekt hij de betekenis van de buurt. Want wat de openbare ruimte inhoudt, verken je het best door er lekker doorheen te kuieren.

Kleine filosofie van het ommetje. Een verkenning van de buurt
Pieter Hoexum
Noordboek
232 blz.
€ 24,90

‘Pessimisme van het intellect, optimisme van de wil!’ luidt het motto van de politieke denker Antonio Gramsci. Zijn politieke ideeën, waaronder zijn opvatting van ‘hegemonie’, duiken zowel links als rechts weer op. Waarom is dat? Wat zegt Gramsci zelf en waarom zouden we hem nog lezen? Dankzij deze bloemlezing kun je zelf Gramsci’s ideeën ontdekken, begrijpen en wellicht ook inzetten. Samengesteld, ingeleid en vertaald door journalist Yvonne Scholten.

Filosofie van de praxis
Antonio Gramsci
red. Stijn Klarenbeek
vert. Yvonne Scholten
Leesmagazijn
286 blz.
€ 24,95

In zijn vrij ambitieuze filosofische project Die Weltalter wilde de Duitse filosoof Friedrich Schelling (1775-1854) het verleden, het heden en de toekomst van de wereld behandelen. Hij strandde in het deel over het verleden, dat hij telkens herschreef. Dit deel, dat hier vertaald is als Levensfasen van de wereld, draait om de vraag naar het begin. Waar begint het verleden? Wie is er met de tijd begonnen? En wat betekent het om een begin te maken?

Levensfasen van de wereld
Friedrich Schelling
vert. Frans Ruiter en Paul Ziche
Damon
216 blz.
€ 29,90