10-2016
Profeet Peter Sloterdijk roept op tot verandering
Bedwing de chaos Bernard Stiegler over betekenisvol leven
Gecastreerd De verboden liefde van Abelardus
Na jaren van industrialisering, grootschalige landbouw en het gebruik van kernenergie zijn overal op aarde de sporen van de mens te vinden. En dit heeft onvoorziene gevolgen. Sterker nog: de uitstoot van de mens bedreigt ons leven. Daarom staat ons nieuwe nummer in het teken van een nieuw tijdperk: het Antropoceen. Wij brengen het Antropoceen in beeld met waterflessen-iglo’s en schoenen gemaakt van illegale visnetten, en de Duitse denker Peter Sloterdijk vertelt over de roep om de wereld te veranderen en waarom we die roep vaak niet horen. Hoe vinden we een uitweg uit de chaos die de wereld bedreigt? De Fransman Bernard Stiegler geeft antwoord! Verder: Philip Zimbardo werd wereldberoemd met zijn Stanford-gevangenisexperiment (de mens bleek door groepsdruk tot het ergste in staat), maar tegenwoordig laat hij zien hoe we een held kunnen worden. En een interview met voormalig Denker des Vaderlands Hans Achterhuis: hij gelooft weer in de utopie, maar dan wel in een utopie zonder geweld.
Zelf zoeken naar de waarheid
Abelardus (1079) had al op jonge leeftijd een grote reputatie opgebouwd in Parijs. Hij was de spannendste en meest glansrijke leraar van zijn tijd. ‘Wat krijgen zijn studenten te horen? Wat is ongewoon aan het denken van deze vechtlustige dialecticus uit Bretagne? Ten eerste valt zijn voor deze tijd ongewone… Read More
Voorwoord: Onze planeet
Ik kocht onlangs een broodje in een supermarkt, en zag foto’s van zwarte longen en een zakdoek met opgehoest bloed. De foto’s waren afgedrukt op sloffen met sigaretten, en maken deel uit van de nieuwe campagne tegen roken. Nog harder, nog explicieter. Maar toch. Het blijkt steeds weer dat… Read More
Het Experiment: Weersta een marshmallow
Zelfcontrole heeft een voorspellende kracht voor succes. En: het is leerbaar. Wat betekent dat voor ons begrip van autonomie? Experiment Je kunt kinderen strategieën leren om een marshmallow vijftien minuten te laten liggen in afwachting… Read More
Stelling: Om het Antropoceen te overleven, moeten we af van het idee dat de mens de maat der dingen is
Elize de Mul Promovendus techniekfilosofie, Leiden Wie op grote voet leeft, laat grote voetafdrukken achter. Vanuit de micropositie van het individu zijn die voetafdrukken moeilijk te (over)zien. Er wordt ondertussen wel hevig gespeculeerd. Smeltende ijskappen, het verdwijnen van de bij, het langzaam opraken van natuurlijke grondstoffen. Mensenmassa’s… Read More
4 vragen aan… Dick Swaab
Dick Swaab blijft bij zijn stelling: wij zijn ons brein. Maar… we hebben wel een creatief brein: ‘Creatieve mensen hebben hun filter vaak ver openstaan.’ Wat kan ik weten? ‘Ja, je kunt al best veel weten over of… Read More
Stine Jensen: Babyface
Bridget Jones krijgt een baby. Ik heb alleen nog maar de trailer gezien, maar de verschijning van Renée Zellweger daarin houdt me overmatig bezig. We zien een actrice uit 1969 die een net-veertiger speelt. Haar gezicht is zo dichtgebotoxt dat ze een vijftiger lijkt die voor een dertiger wil… Read More
Bernard Stiegler: ‘De mens is een probleem voor de mens geworden’
Bernard Stiegler over de chaos die de wereld bedreigt (‘De mens vernietigt de voorwaarden voor zijn eigen bestaan’), en de uitweg die we juist in die nieuwe chaos kunnen vinden. Nee, ik ben niet tevreden met mijn antwoord. Als ik nog iets beters bedenk, stuur ik u een mail.’… Read More
Marli Huijer: Boekhandel
In Londen is er een nieuwe trend: boekwinkels zonder koffie en zonder wifi. Je kunt urenlang in boeken neuzen zonder te worden gestoord door telefoongesprekken of rinkelende kop en schotels. De boekhandels willen oases van rust zijn in een stad vol hectiek. Aanvoerder is de Libreria Bookshop in East End. Read More
Philip Zimbardo: ‘Een held worden, kun je leren’
Philip Zimbardo werd wereldberoemd met zijn Stanford-gevangenisexperiment, waaruit bleek dat mensen door groepsdruk tot het ergste in staat zijn. Tegenwoordig laat de inmiddels 83-jarige hoogleraar zien hoe we die druk kunnen weerstaan. Vrijdagvond 1 april 2016, 19.30 uur. Het gebouw ‘De Vereniging’ in Nijmegen stroomt vol. Veertienhonderd bezoekers drommen… Read More
Bert Keizer: ISVW
Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Internationale School Voor Wijsbegeerte in Amersfoort schreven Frans en Florian Jacobs (vader en zoon) een geschiedenis van dit bijzondere instituut. Het is voor ons enigszins onvoorstelbaar dat in 1916 een aantal mannen en vrouwen op het idee kwam om in de bossen ten… Read More
Hans Achterhuis: ‘Ik dacht echt dat mijn kinderen de wereld zouden veranderen’
Het geloof in de utopie is weer terug bij voormalig Denker des Vaderlands Hans Achterhuis. Maar dan wel in een utopie zonder geweld. De utopische samenleving. Het idee dat de mens een perfecte maatschappelijke orde kan creëren waar ieder mens volmaakt gelukkig is. Hans Achterhuis heeft altijd gewaarschuwd voor… Read More
Abelardus’ grootste liefdes: de filosofie en Heloïse
Abelardus werd vervolgd, tot ketter verklaard en zelfs gecastreerd. En dat allemaal vanwege zijn filosofische strijd voor het vrije denken, en vanwege de liefde. Met 30.000 inwoners is Parijs omstreeks het jaar 1130 een grote stad. In de kloosters en in de nieuw gestichte kathedraalschool van de Notre-Dame bloeit… Read More
Joseph Vogl over de grote macht van de markt
De VOC was het eerste private bedrijf met politieke macht. Joseph Vogl over de grote – en verborgen – macht van de markt, die voortduurt tot in onze tijd. In grachtenpanden zoals deze liggen de wortels van wat zelfs economen tegenwoordig de gevangenis van de markt noemen.’ We… Read More
Waarom het gebruik van machines leidt tot bewustzijnsvernauwing
Machines gebruiken leidt maar tot bewustzijnsvernauwing, vond taoïst meester Zhuang. Een pleidooi voor een open bewustzijn.
Aandacht trekt ons de wereld in
In de moderne economie kunnen we onze aandacht niet meer langdurig richten op dat wat we belangrijk vinden, meent de Amerikaanse filosoof Matthew B. Crawford. In zijn strijdbare boek pleit hij voor gemeenschappelijke aandachtsruimtes. Het tafelblad aan de vliegtuigstoel vóór je dat je zojuist naar je toe trok, confronteert… Read More
Kunst om aan te raken
‘Bij dit werk kun je geen passieve toeschouwer zijn.’ Yuriko Saito over kunst op straat en in het dagelijks leven. Je komt het regelmatig tegen in Japanse hotelkamers: het uiteinde van de rol wc-papier is opgevouwen tot een driehoek. Ingewikkelder vormen, zoals een waaier of bloem, komen ook voor. Read More
Het Moment: Corneel van Rijn
Corneel van Rijn (35) is boer en studeerde filosofie aan de Universiteit Leiden. ‘Als je kiest voor het boerenleven, kies je voor een stap tegen de stroom in. De maatschappij staat ver van het boerenbestaan, en ik heb een totaal andere visie op landbouw dan de meeste… Read More
Denkfouten: Whataboutery
Maar hoe zit het dan met al die andere aspecten? Als je die niet bespreekt, heb je er niets van begrepen. Loepzuivere drogredenen zijn zeldzame creaturen. Men treft ze aan in handboeken logica, maar zelden in het echte leven. Vaak sluiten denkfouten aan bij geldige vormen van argumentatie. Read More
Welkom in het Antropoceen
Peter Sloterdijk over het mogelijke einde van de wereld, en de roep om de wereld te veranderen. ‘We horen een stem die uit de crisis komt.’ De Mercedes – het S-type, de topklasse van het Duitse automobielmerk – beweegt zich bijna de hele rit met een flinke snelheid over de… Read More
Uw dagelijkse portie filosofie
Elke dag de beste verhalen over filosofie. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Filosofie Magazine en Wijsgerig Perspectief.