09-2021
Aan tafel
Zoals alles volgens Oscar Wilde om seks zou draaien behalve seks zelf (‘dat draait om macht’), zo draait volgens mij minstens zoveel om eten behalve eten zelf, want dat draait om gezelligheid. En dat is eigenlijk best wonderlijk, schreef de Duitse filosoof Georg Simmel (1858-1918), vooral bekend van zijn Filosofie… Read More
‘Geloof draagt altijd de kans op ontsporing al in zich’
Religieus geweld neemt toe. In zijn nieuwe boek buigt Hans Achterhuis zich over de vraag waar het vandaan komt en hoe de moderne maatschappij ermee moet omgaan. Beeld Merlijn Doomernik Het religieuze geweld manifesteert zich in onze wereld op een manier die we een paar decennia geleden niet voor mogelijk… Read More
‘We moeten ons niet blindstaren op kennis’
Filosoof Pablo M. Lamberti doet onderzoek naar luisteren als spirituele oefening en pleit in zijn boek Strijdvaardig leven voor herontdekking van de praktische filosofie. Beeld Martin Dijkstra Wat kan ik weten? ‘Wat je kunt weten is dat filosofie niet alleen draait om wat je kunt weten. Henry David Thoreau zei… Read More
‘Higgsdeeltje is bouwsteen heelal’
Het higgsdeeltje verklaart waarom andere deeltjes massa hebben en wordt daarom gezien als de bouwsteen van het heelal. Wetenschapsfilosoof Henk de Regt vraagt zich af of het higgsdeeltje over honderd jaar nog steeds relevant is. ‘In de jaren na de Tweede Wereldoorlog ontdekten natuurkundigen een grote verscheidenheid aan elementaire deeltjes,… Read More
Wandelen (I)
Ook toen onze drie kinderen nog klein waren, wandelden wij veel – hetgeen voor een van de drie niet altijd een feest was. ‘Papa, je moet het begrijpen: wandelen is niets voor mij, en dat is al sinds mijn geboorte zo.’ We kregen hem alleen mee door hem te verleiden… Read More
Zijn nationale klimaatrechtszaken zinvol?
Het is de vraag of de winst in de klimaatzaak tegen Shell leidt tot minder CO2-uitstoot. Hebben we wel wat aan zo’n vonnis? Beeld Bas van der Schot Door de rechter zijn de eisende milieuorganisaties eind mei in het gelijk gesteld in de klimaatzaak tegen Shell. Shell moet zijn uitstoot… Read More
‘Als ik eet, beweegt de wereld door mij’
De klassieke filosofie neemt kijken en redeneren als uitgangspunt. Annemarie Mol laat zien wat er met het denken gebeurt als we eten centraal stellen. De mens is niet langer een buitenstaander. Beeld Zeloot Wat onderscheidt mensen van beesten? Ons denkvermogen, volgensveel filosofen. In de twintigste eeuw is onze ratio vaak… Read More
Portretten: Etende filosofen
Filosofen kauwen niet alleen op gedachten. Fotograaf Valerie Granberg ging met hen aan tafel voor haar boek Diner pensant. Beeld Valeri Granberg ‘Een mens moet sober koken’ Auteur Martijn Meijer ‘Elk kafee, elk restaurant is mij eigenlijk een kwelling, want de mens moet thuis sober koken.’ Die woorden… Read More
Ons brein als belangrijkste grondstof
Na vlieg- en vleesschaamte is er nu ook zuivelschaamte. Maar dat is geen reden tot paniek, stelt Sebastien Valkenberg. Deze schaamte hoort bij het schaarste-paradigma, waar we met technologie uit kunnen. Beeld Zeloot Ook de melkdrinker en kaasliefhebber moeten op rantsoen. Dat is de implicatie van #zuivelschaamte. Echt verrassend is… Read More
Wel fair niet eerlijk
Ondanks pogingen om de chocoladeketen eerlijker te maken, blijven op cacaoplantages misstanden de norm. Misschien betekent eerlijk niet overal hetzelfde? Deel 2 van een serie over voedsel. De documentaire Slavery: A Global Investigation (2000) schudde de wereld wakker. Filmmakers Kate Blewett en Brian Woods nemen daarin de kijker mee naar… Read More
Festivalgevoel
Ik heb het gemist. Schouder aan schouder op een veld of in een zaal de muziek indrinken die andere mensen, medemensen, daar live staan te maken. Natuurlijk, soms staat er een lange voor je neus, word je afgeleid door penetrante geuren, een zere rug of dronkenschap. Of er gebeurt niets… Read More
‘Erasmus was de oervader van het Nederlandse cabaret’
Historicus Sandra Langereis schreef een biografie van de Nederlandse humanist Erasmus. Die bepleitte niet alleen een moderne geloofshouding, hij gebruikte ook humor als wapen. Beeld Alamy De donderslagen van mijn critici beantwoordde ik met een knetterende scheet. Ik speelde de nar, sprak mijn eigen lof, en bespotte de kerkelijke idioterieën:… Read More
De tunnelvisie van de fysica
Er komt een nog grotere deeltjesversneller in het CERN in Genève, want de huidige is niet in staat bewijsmateriaal te leveren voor de nieuwste fundamentele natuurkundige theorieën. Moeten we krachtigere deeltjesversnellers bouwen, of zijn die theorieën het probleem? Hoe zit de werkelijkheid nu echt in elkaar? Met hun Standaardmodel van… Read More
Het nieuwe gezicht van AI
Kunstmatige intelligentie is overal en kan dingen die het menselijke brein niet kan. Wat zeggen de nieuwste zelflerende technieken over ons eigen denken? Het eerste deel van een serie. Beeld thispersondoesnotexist.com Je komt tegenwoordig vrijwel overal kunstmatige intelligentie tegen. Spraakassistent Siri van Apple, het programma SyRi (‘Systeem Risicoindicatie’) waar de… Read More
Filosofie van zekerheden
Het lezen van al-Farabi kan tot verrassingen leiden bij lezers die gewend zijn aan krantenkoppen over de hedendaagse islam. Volgens de islamitische filosoof is religieuze openbaring ondergeschikt aan de filosofie. Beeld Hajo de Reijger Kent u een filosoof uit Kazachstan? Kent u überhaupt één Kazachs personage van belang? Grote kans… Read More
De kleren van het meisje
Al vindt Jannah Loontjens Yentl (1983) een sentimentele draak van een musical, ze blijkt er toch een bron van verzet in te vinden. De romantische liefde overwint niet, wel de liefde voor wijsheid. Beeld Alamy Ik was een jaar of tien toen ik in de bioscoop Yentl (1983) zag. De… Read More
‘In mijn tijd was dat anders’
Elke Wiss is praktisch filosoof en stelt hier elke maand vragen bij stellige uitspraken die ze tegenkomt. Laatst zei ik het bijna zelf. Ik begon de eerste paar woorden van de zin al te pruttelen. Zomaar, oepsdefloeps, achteloos, rolden ze over mijn lippen. Ik stopte – net op tijd om… Read More
Eigen verstand eerst
Een nieuwe selectie teksten van George Orwell laat zijn compromisloze afkeer van dogma’s zien. En daar kan de eigentijdse lezer nog veel van opsteken. Het is een gelukkig toeval dat de auteursrechten op het werk van George Orwell begin dit jaar kwamen te vervallen. Precies in de tijd dat het… Read More
Een ander verhaal over de pandemie
Met het vaccin willen we terug naar ‘normaal’. Maar dat normaal is juist het probleem, betoogt Willem Schinkel in een vlammend essay. Filosoferen met de hamer’ – zo noemde Nietzsche zijn aanval op de hypocrisie van de moraal en de westerse beschavingsidealen. Die omschrijving is ook van toepassing op het… Read More
‘Door Foucault durf ik anders te kijken’
Benno Tempel (49) is directeur van het Kunstmuseum Den Haag. Beeld Maarten Noordijk In de kunstgeschiedenis is Claude Monet (1840-1926) altijd weggezet als een negentiende-eeuwse impressionist. Zijn beroemde tuinstukken zouden niet meer zijn dan schilderijen uit zijn laatste levensfase. Dat beeld klopt niet, dacht ik. Ik ging terug naar de bronnen:… Read More
Uw dagelijkse portie filosofie
Elke dag de beste verhalen over filosofie. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Filosofie Magazine en Wijsgerig Perspectief.