Boekenkast september 2023

Wat betekent het om een goed karakter te hebben? Deze vraag beantwoordt Massimo Pigliucci, hoogleraar wijsbegeerte aan het City College in New York, in De zoektocht naar karakter. Centraal staat het verhaal waarin Socrates zijn leerling Alcibiades probeert bij te brengen hoe hij een goed mens kan zijn. Socrates faalde op spectaculaire wijze; Alcibiades leidde als Atheens staatsman zijn stad de verwoesting in. Pigliucci toont dat een deugdelijk karakter niet samengaat met ‘uiterlijkheden als medailles en lof’. Een relevant betoog in een tijd waarin we groot belang hechten aan prestatie en bezit.

De zoektocht naar karakter. Wat oude filosofen ons leren over persoonlijk leiderschap
Massimo Pigliucci
Ten Have
320 blz
€ 22,99

De spiegel is ons lief en we vergapen ons aan knappe anderen. Toch waarderen we schoonheid tegenwoordig minder dan voorheen, stelt Stéphane Symons, professor esthetica en cultuurfilosofie aan de KU Leuven. In hedendaagse kunst speelt schoonheid een ondergeschikte rol. Bovendien dreigen concepten als ‘het sublieme’, ‘het lelijke’ en ‘het reële’ het begrip ‘schoonheid’ van de troon te stoten. Aan de hand van het Pantheon en een kleurrijk vogeltje in het regenwoud van Nieuw-Guinea bewijst Symons op overtuigende wijze dat we niet om schoonheid heen kunnen.

Schoonheid
Stéphane Symons
Lannoo Campus
200 blz.
€ 25,99

De vraag of je lekker hebt gesport kun je beantwoorden op basis van hoe je je na afloopt voelt. Maar je kunt de kwaliteit van je training ook baseren op je hartslag of aantal stappen. Voor Natália, de hoofdpersoon van deze filosofische jeugdroman, zijn die data heilig. Maar haar beste vriendin Demi, met wie ze in een wielrenteam zit, heeft niets met deze technologie. Dit boek van filosofiedocent Joan de Ruijter is geschikt voor jongeren vanaf 15 jaar en sluit aan bij het nieuwe eindexamenonderwerp filosofie voor vwo: mens en techniek.

Whatever it takes
Joan de Ruijter
ISVW Uitgevers
288 blz.
€ 19,95

Nadat de Belgische missionaris Placide Tempels in 1933 naar het toenmalige Belgisch-Congo was vertrokken, raakte hij gefascineerd door de lokale Bantoe-volkeren. In Bantoe-filosofie (1945) geeft hij een systematische beschrijving van hun filosofie, waarin levenskracht en verandering centraal staan. Het boek geldt als een van de eerste vormen van interculturele filosofie en verschijnt nu in een nieuwe, heldere vertaling door filosoof Angela Roothaan. Ze schreef ook een toegankelijke inleiding met historische context. Een aanrader voor wie zich wil verdiepen in Afrikaanse filosofie en koloniale geschiedenis.

Bantoe-filosofie
Placide Tempels
Noordboek
144 blz.
€ 19,90

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Wat is de zin van het leven? Wat is betrouwbare kennis? Wat is de mens? In Het grote filosofieboek, nu opnieuw verkrijgbaar in Nederlandse vertaling, worden alle grote filosofische kwesties aan de hand van illustraties, grafieken en mind maps uitgelegd. Stap voor stap nemen de auteurs je mee door de geschiedenis van de filosofie, van klassieke denkers als Plato en Confucius tot hedendaagse filosofen als Slavoj Zizek en Julia Kristeva, en van de metafysica tot de ethiek. Een verrassend helder naslagwerk, zowel voor de filosofische leek als voor de doorgewinterde denker.

Het grote filosofieboek
Clive Hill, Douglas Burnham e.a.
Noordboek
352 blz.
€ 39,90

Over de doden niets dan goeds, maar daar dacht de stoïcijnse filosoof Seneca (ca. 4 v.Chr.-65 n.Chr.) na het overlijden van de Romeinse keizer Claudius anders over. De hemelvaart van Keizer Eikel is een bijtende satire waarmee de filosoof afrekent met de man die hem naar Corsica verbande. Seneca maakt Claudius belachelijk met een verhaal over hoe de keizer stotterend en scheten latend een plekje tussen de goden probeert te bemachtigen, maar onder hoongelach de hemel uit wordt gejaagd. Deze vermakelijke tekst toont een ander gezicht van de normaal zo redelijke filosoof.

De hemelvaart van Keizer Eikel
Seneca
vert. Vincent Hunink
Van Oorschot
64 blz.
€ 15,-

‘We lijken steeds meer op die “actievelingen die rollen zoals een steen rolt, ze gehoorzamen de domheid van de mechanica”.’ Met deze beginzin, die een verwijzing naar Nietzsches werk bevat, begint de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han zijn nieuwe boek. De toon is gelijk gezet in deze erudiete aanklacht tegen de prestatiemaatschappij. Volgens Han hebben we tegenwoordig enkel waardering voor arbeid en activiteit, terwijl geluk juist schuilt in het vermogen om niets te doen. Een behapbaar boekje met een frisse schrijfstijl en een rijkdom aan filosofische bronnen.

Lees ook de voorpublicatie: Het geluk van het nietsdoen

Vita contemplativa. Over inactiviteit
Byung-Chul Han
vert. Mark Wildschut
Ten Have
96 blz.
€ 14,99

Na Filosofie voor een weergaloos leven bespreekt Lammert Kamphuis in dit boek een actueel onderwerp: de polarisatie van onze opvattingen. We houden vast aan ons eigen gelijk en staan niet open voor de ander. Het is boeiende filosofische materie. Helaas bekruipt je al lezend het gevoel dat Kamphuis het zwart-witdenken dat hij zo bekritiseert zelf niet weet te overstijgen. Zo is de ironie moeilijk te missen wanneer hij het vermeende gebrek aan nuance in dwepende zinnen beschrijft: ‘Iedereen buiten onze loopgraaf wordt beschoten met woorden van onbegrip.’

Verslaafd aan ons eigen gelijk. Pleidooi voor perspectivistische lenigheid
Lammert Kamphuis
De Bezige Bij
176 blz.
€ 18,99

Dat filosoferen iets is wat de meesten al doen zodra ze een vraag stellen, wordt duidelijk in dit boek waarin de observaties van kinderen het uitgangspunt zijn voor korte, toegankelijke stukjes die je aan het denken zetten over grote vragen. Zo gaat het in ‘Instant Karma’ om de vraag hoe erg liegen is (mag je stiekem popcorn van thuis meenemen naar de bioscoop?) en draait ‘Tweehonderd procent’ om taal, cultuur en identiteit (is er voor groeten taal nodig?). Prettig is dat de auteur geen pasklaar antwoord biedt, maar de lezer zelf aan het denken zet.

Op ooghoogte. Goessie de kwal en andere grote vraagstukken
Emilie van Opstall
Querido
176 blz.
€ 20,-