Zo voelt dat van Bette Westera en illustrator Sylvia Weve heeft de Ludoq gewonnen voor het Beste Filosofische Kinderboek van 2023. Pieter Koolwijk mocht de publieksprijs in ontvangst nemen voor Missie afbreken, dat geïllustreerd is door Linde Faas.
De dichtbundel Zo voelt dat bestaat uit verhalen vanuit het perspectief van dingen – zo schrijft Westera over een opvliegende donderbui, een bedroefde knoop en een onbewogen lantaarnpaal. Missie afbreken vertelt over de overleden Gozert, die bang is vergeten te worden door zijn levende broertje Ties. Wie ben je nog als niemand meer aan je denkt?
De Ludoq is een initiatief van de Week van de Kinderfilosofie en werd voor de tweede keer uitgereikt. Zondagmiddag 21 april 2024 vond de uitreiking plaats in Hilversum, waar de winnaar een geldprijs van €1000,- mee naar huis mocht nemen. De jury bestond dit jaar uit filosoof Frank Meester, kinderboekenschrijver en journalist Annelies Beck en de Jonge Denker Suzanna Kooijmans. In 2023 won Beck de prijs met Gedachten denken.
Hieronder vertellen winnaars Bette Westera, Pieter Koolwijk en de andere genomineerden – Elvis Peeters, Joke van Leeuwen en Koos Meinderts – over kinderfilosofie en hun boek.
Elvis Peeters – Kijk dan toch!
Elvis Peeters is een duo bestaande uit Jos Verlooy en Nicole Van Bael.
Wat kunnen we kinderen leren?
Verlooy: ‘Wij willen kinderen leren de onbetreden paden te nemen en ze aansporen om buiten de lijntjes te kleuren. Dat is goed voor het kind, maar nog beter voor de samenleving. Bij maatschappelijke problemen denken we namelijk zelden out of the box.’
Wat kunnen we van kinderen leren?
Van Bael: ‘Toen onze zoon voor de eerste keer de zee zag, stond hij sprakeloos op het strand. Hij was overweldigd. Sindsdien wil ik blijven beseffen hoe overweldigend de zee is.’
Wat is de filosofie in uw boek?
Verlooy: ‘In Kijk dan toch! probeert een slak een pad ervan te overtuigen dat er iets gaat gebeuren.’
Van Bael: ‘De slak verwacht iets groots.’
Verlooy: ‘De pad benoemt van alles: de mieren die daar lopen, is dat het? Of die bes die valt, is dat het? Maar de slak ziet de kleuren van het licht dat begint te dansen, en denkt: wauw, kijk dan toch! De pad ziet het ook gebeuren maar kan zich niet voorstellen dat dat het nu is.’
Van Bael: ‘Een belangrijk thema is verwondering. De pad en de slak maken hetzelfde mee, en de slak heeft daar plezier van, maar de pad merkt het niet eens op.’
Verlooy: ‘Het ligt maar net aan hoe je in het leven staat: de slak verwacht iets groots en mist daardoor alle kleine dingen die ook gebeuren. Je moet in verbinding blijven met elkaar, want in je eentje mis je dingen.’
Kijk dan toch!
Elvis Peeters
ill. Sebastiaan Van Doninck
Lannoo
32 blz.
€ 18,99
Pieter Koolwijk – Missie afbreken
Wat kunnen we kinderen leren?
‘Een van de belangrijkste dingen die we kinderen kunnen leren is dat wij volwassenen het ook niet weten. Er is geen handboek voor het leven.
Met mijn boeken wil ik ook een lans breken voor kinderen met ADHD of bijvoorbeeld autisme. Ik heb me zo alleen gevoeld met mijn ADHD, zo niet-passend in de maatschappij. Ik wil tegen die kinderen zeggen: jullie zijn mooie mensen, juist omdat je het hart op de tong hebt, juist omdat je veel energie hebt.’
Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Altijd blijven spelen.’
Wat is de filosofie in uw boek?
‘Missie afbreken gaat over de vriendschap tussen Gozert en Ties. Alleen Ties kan Gozert zien en horen – Gozert is zijn overleden broer. Het boek gaat over de dood: zolang je herinnerd wordt, ben je er nog. Het gaat over vieren dat iemand geleefd heeft en niet treuren dat iemand er niet meer is.
Maar het boek heeft ook te maken met identiteit. Gozert raakt de mensen om zich heen kwijt, omdat Ties andere vrienden krijgt. Gozert voelt zich alleen. Wie ben je zonder vrienden? Waar hoor je thuis? Je zelfbeeld wordt bepaald door de mensen om je heen. Als ik heel druk ben en ik heb een leuke dag, vinden mensen om mij heen mij vaak te druk: ben ik dan te druk, of niet? Wie bepaalt wat je bent?’
Missie afbreken
Pieter Koolwijk
ill. Linde Faas
Lemniscaat
264 blz.
€ 16,99
Joke van Leeuwen – Dát bedoel ik, zei de zalm
Wat kunnen we kinderen leren?
‘We moeten kinderen stimuleren creatief te blijven denken. In principe kunnen kinderen dat uitstekend, maar tegenwoordig krijgen ze kant-en-klare filmpjes te zien op sociale media of houden ze zich zoet met games en speelgoed die volledig zijn ingevuld. Daar kun je je creativiteit niet meer op loslaten.
Ik heb ooit een versje gemaakt over wat je allemaal met een stok kan doen. Het is belangrijk om je af te vragen: wat is het nog meer dan wat het is? Dingen anders zien dan het materiële kunnen kinderen uit zichzelf, maar we moeten ze daarvoor wel de ruimte blijven geven.’
Wat kunnen we van kinderen leren?
‘We moeten niet afleren om kinderlijke vragen te stellen, zoals filosoof Peter Sloterdijk schreef.’
Wat is de filosofie in uw boek?
‘Dát bedoel ik, zei de zalm is een doorgeefverhaal waarin ik een pluisje, een zandkorrel, meeuwen en planten een stem heb gegeven. Het gaat over waarde en waardering. Via de verhalen van dieren, dingen en planten belicht ik verschillende aspecten van die thematiek. Voor de zandkorrel is het bijvoorbeeld belangrijk om te worden gezien, en niet met de andere zandkorrels behandeld te worden als één pot nat.’
Dát bedoel ik, zei de zalm
Joke van Leeuwen
Querido
104 blz.
€ 13,50
Bette Westera – Zo voelt dat
Wat kunnen we kinderen leren?
‘Zodra kinderen een jaar of acht worden, leren ze allemaal feitelijke dingen. Ze leren: zo is het, terwijl kleuters nog openstaan voor hoe het allemaal zou kunnen zijn. Een open geest houden, de wereld van alle kanten bekijken – het is de kunst om die blik te bewaren.’
Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Wanneer ik met mijn kleinkinderen over straat loop, zien ze elk steentje en elk grassprietje – een takje wordt een hengel om mee te spelen. Ik loop daar met een doel: ik wil naar de supermarkt of naar de kinderboerderij. Stel je doel maar bij, denk ik dan. Je hoeft niet te arriveren waar je dacht dat je moest komen. In het hier en nu leven, waar wij allemaal mindfulness-cursussen voor nodig hebben, kunnen kinderen heel goed.’
Wat is de filosofie in uw boek?
‘Zo voelt dat is een dichtbundel met verhalen over dingen vanuit het perspectief van dat ding. Je kunt je verplaatsen in iemand anders, maar verplaats je ook eens in iets anders. Hoe zou jij je voelen als je een appel was die in een appeltaart terechtkwam? Boos, verdrietig? De appels in mijn boek vinden het helemaal niet erg: je kunt niet fijner eindigen dan in een appeltaart, want daar geniet iedereen van.’
Zo voelt dat
Bette Westera
ill. Sylvia Weve
Gottmer
88 blz.
€ 23,99
Even tussendoor… Meer lezen over filosoferen met kinderen? Schrijf je dan in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Koos Meinderts – Zebedeus en het ganzenbord van Wisse
Wat kunnen we kinderen leren?
‘Ik denk niet zozeer dat we ze iets moeten leren, maar dat we ze vragen moeten stellen zonder de antwoorden te geven: waarom ben ik hier? Waar gaan we naartoe? Wat voor vreemd avontuur is dit leven?’
Wat kunnen we van kinderen leren?
‘Om niet overal voorbij te haasten, maar bij de dingen stil te staan: je te verwonderen.’
Wat is de filosofie in uw boek?
‘In Zebedeus en het ganzenbord van Wisse krijgt de beer Zebedeus een ganzenbordspel thuisgestuurd, met maar één dobbelsteen en één pion. Oftewel: dit spel kun je alleen in je eentje spelen. Je kunt dus ook niet winnen of verliezen, alleen spelen.
Zebedeus komt op een vakje met een deur terecht, en denkt: verrek, dat is mijn eigen deur. Hij loopt naar zijn voordeur en daar staat een gans die zich voorstelt als zijn reisgenoot. Na enige aarzeling volgt Zebedeus de gans, die hem vertelt welke kant ze op moeten. Wanneer Zebedeus een marionettenpop tegenkomt die afhankelijk is van een poppenspeler, denkt Zebedeus: ik wil zelf beslissen welke kant ik opga en wat ik doe. Dus neemt hij afscheid van zijn reisgenoot.
Dit boek stelt de vraag: wat is vrijheid eigenlijk? Vrijheid kan eng zijn, want als je veroordeeld bent tot vrijheid komt daar ook verantwoordelijkheid bij kijken. Voor jezelf, en voor anderen.’
Zebedeus en het ganzenbord van Wisse
Koos Meinderts
ill. Annette Fienieg
Hoogland & Van Klaveren
128 blz.
€ 17,50
