Boekenkast april 2024

‘Het grootste geschenk aan de mensheid tot nu toe,’ zo omschreef Friedrich Nietzsche zijn Aldus sprak Zarathoestra. Maar het boek is misschien wel het minst begrepen van zijn oeuvre. De profeet Zarathoestra daalt erin af van een berg om zijn leer van de eeuwige wederkeer en de Übermensch te onderwijzen. In de essaybundel Een boek voor iedereen en niemand geven Nietzsche-kenners, onder wie Paul van Tongeren, Johan de Jong en Gert-Jan van der Heiden, een geslaagde duiding van de klassieker. De heerlijke meerduidigheid van het boek blijft daarbij intact.

Een boek voor iedereen en niemand. Nietzsches Zarathoestra lezen
Paul van Tongeren en Johan de Jong (red.)
Boom
336 blz.
€ 29,90

Onder het motto ‘wel denken maar ook doen’ is er nu dit Kleurboek voor filosofen. Filosoferen over kleuren is het leukste wat er is voor jong en oud, moet Stine Jensen, hoogleraar publieksfilosofie aan Erasmus University Rotterdam, gedacht hebben. En gelijk heeft ze. Enkele filosofische gedachten van Locke, Wittgenstein, Goethe en Nietzsche worden op eenvoudige wijze uitgelegd. ‘Hoort doorzichtigheid bij kleur? En glans/dofheid?’, ‘Waarom is geel geel?’ En: ‘Bestaan er kleuren als het donker is?’ Kleurenderwijs wijzer.

Kleurboek voor filosofen
Stine Jensen
ill. Georgien Overwater
Pepper Books
48 blz.
€ 9,99

Een filosoof is als een toeschouwer bij de Olympische Spelen, dacht Pytha­goras. De één gaat naar de Spelen om te strijden voor een prijs, de ander om goederen te verkopen. Terwijl de wijze erheen gaat om te kijken en te leren. Zo ziet Jan Heylen, hoofddocent filosofie aan de KU Leuven, ook de taak van de wetenschapsfilosoof. Die moet het wetenschappelijk denken van een afstand aanschouwen en er goed over nadenken. In Over denken geeft Heylen een toegankelijke inleiding in de wetenschapsfilosofie. Centraal staat de intrigerende vraag: wat maakt wetenschap tot wetenschap?

Over denken. Inleiding tot logica en wetenschapsfilosofie
Jan Heylen
Owl Press
416 blz.
€ 39,-

Het oog is een wapen geworden, schrijft de Franse filosoof Grégoire Chamayou. We hebben het losgemaakt van het lichaam, van vleugels voorzien, er raketten onder gehangen en het geheel de naam ‘drone’ gegeven. In Theorie van de drone onderzoekt Chamayou de betekenis van dit nieuwe wapen dat het mogelijk maakt om te vechten zonder het eigen leven te riskeren. Hoe verandert de drone oorlog, het recht en degenen die deze uitvinding als wapen hanteren? Chamayou zoekt naar antwoorden bij denkers als Immanuel Kant en Hugo de Groot, en in de onderlinge gesprekken van dronepiloten.

Theorie van de drone
Grégoire Chamayou
Leesmagazijn
323 blz.
€ 27,95

Een betere samenleving begint bij jezelf, meent cultuurfilosoof Henk Smeijsters. Door jezelf te ontwikkelen, zo meent hij, kun je je staande houden in deze woelige tijd vol crises. Maar hoe doe je dat, jezelf ontwikkelen? Smeijsters gaat te rade bij achttien moderne denkers, van Hannah Arendt tot Michael Sandel. Van iedere denker vat hij het gedachtegoed gedegen samen en hij laat de relevantie ervan zien. Daarna destilleert hij levenslessen eruit, zoals: ‘Maak van jezelf geen steen’ (Jean-Paul Sartre) en ‘Maak woede constructief’ (Martha Nussbaum).

Hoe je een beter mens wordt. Levenslessen van moderne denkers
Henk Smeijsters
Damon
296 blz.
€ 24,90

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

De samenleving zou wel wat meer op de kroeg mogen lijken, vindt filosoof Hans Schnitzler. En nee, hij heeft niet te diep in het glaasje gekeken. De kroeg is een vluchtheuvel tussen thuis en de publieke ruimte, waar we kunnen oefenen in het omgaan met anderen. Daardoor ontwikkelen we tact, een vaardigheid die volgens filosoof Helmuth Plessner de basis is van een geweldloze samenleving. Schnitzler laveert soepel tussen voorbeelden uit zijn stamkroeg en filosofische theorieën. Het boek is een oprechte ode aan de kroeg en een heldere analyse van de kunst van het samenleven.

Lees ook de voorpublicatie: Het café verlost ons van de afrekencultuur

Filosofie van de kroeg
Hans Schnitzler
De Bezige Bij
176 blz.
€ 19,99

Doortje Smithuijsen ontkracht de mythe van keuzefeminisme: het idee dat vrouwen zelf kunnen kiezen of ze carrière willen maken of huisvrouw willen zijn. Vrouwenlevens, laat ze zien, worden bepaald door normen die door het kapitalisme zijn ingegeven. Vrouwen moeten mooi zijn én naturel, zorgzaam én autonoom. Smithuijsen blinkt uit in het analyseren van de druk van deze normen in alledaagse situaties en haalt interessante denkers aan. Alleen jammer dat ze over vrouwen in het algemeen beweert te spreken, terwijl haar perspectief hoogopgeleid en randstedelijk is.

Kapitalisme is seksisme. Een pamflet
Doortje Smithuijsen
Podium
112 blz.
€ 17,99

Naar aanleiding van de benoeming van Stine Jensen tot hoogleraar publieksfilosofie is Onderstroom verschenen, dat haar inaugurele rede, een lezing en stukken voor NRC bevat. Het boekje geeft een mooie inkijk in haar denken. Zo windt Jensen zich op over zaken die het denken stilzetten, zoals ‘ballen’ geven bij recensies, sensatiebeluste media of een gepolariseerd politiek klimaat. En ze denkt na over gender, geloof en de rol van de filosoof. De filosoof hoeft niet met antwoorden te komen, stelt ze, maar moet de ‘verwarring op een hoger niveau brengen’.

Onderstroom. Over publieksfilosofie en andere overdenkingen
Stine Jensen
Pepper Books
200 blz.
€ 19,99

Huisdieren worden vaak gezien als wezens die een leegte in het moderne leven opvullen, meent Erica Fudge. Onze katten, honden en konijnen bieden troost, gezelschap en vermaak. Maar ‘wat als dierenliefde geen nepversie is van een ander soort liefde?’ Dan is de vraag niet langer wat de functie van het huisdier is in het leven van de mens, maar hoe we onszelf leren kennen via onze huisdieren. Fudge laat aan de hand van filosofen en romanciers overtuigend zien dat huisdieren ons dwingen na te denken over thema’s als samenleven, huiselijkheid en dominantie.

Huisdieren. Filosoferen met dieren (in gezelschap)
Erica Fudge
Noordboek
176 blz.
€ 19,90