Boekenkast oktober 2023

‘De retorica is wees geworden en nu heb ik zogezegd de voogdij over haar,’ schrijft Cicero in 46 v.Chr. De grote Romeinse redenaar is niet erg positief over de staat van de retorica in zijn tijd. Liever kijkt hij naar het verleden. In gesprek met zijn vrienden Brutus en Atticus doorkruist Cicero in dit boek de geschiedenis van de Romeinse retorica. De ware retor, zo concludeert Cicero, heeft stijl. Zoals hijzelf, ‘een man met klinkende stem, van wie de vonken en de energie af springen’. Met een inleiding van Rogier van der Wal.

Romeinse redenaars
Marcus Tullius Cicero
vert. Vincent Hunink
Noordboek
192 blz.
€ 24,90

In De geboorte van de kliniek (1963) onderzoekt Michel Foucault hoe de moderne geneeskunde is ontstaan. Tussen 1770 en 1825 vond er een kennisverschuiving plaats: waar artsen ziektes vroeger onderbrachten in een tabel, begonnen ze nu het lichaam empirisch te onderzoeken. Volgens Foucault leidde deze omwenteling tot een nieuw ‘vertoog’, een nieuwe manier om de werkelijkheid te begrijpen. Het boek is geen makkelijk leesvoer, maar wel een aanrader voor iedereen die meer wil weten over de disciplinerende macht van de geneeskunde. Deze klassieker is nu opnieuw verkrijgbaar.

De geboorte van de kliniek. Een archeologie van de medische blik
Michel Foucault
vert. Peter Klinkenberg
Boom
268 blz.
€ 29,90

We lopen er allemaal weleens tegenaan: je wilt een slechte gewoonte aanpakken, maar het lukt niet. Volgens praktisch filosofen Anne-Marie Gunnink en Paulien ’t Hoen moeten we om anders te handelen eerst uit vastgeroeste denkpatronen zien te geraken. In dit boek helpen ze je hierbij op weg met praktijkvoorbeelden, praktisch-filosofische oefeningen en routekaarten naar nieuw denken. Ze gaan hiervoor te rade bij oude Griekse denkers als Plato en Aristoteles. Verfrissend is dat de auteurs voor denkinspiratie ook uit gedichten putten.

Nieuw denken met oude Grieken. Filosofie dóén
Anne-Marie Gunnink en Paulien ’t Hoen
Noordboek
208 blz.
€ 24,90

Dat muziek ons diep kan ontroeren weet iedereen. Maar kun je deze ervaring ook begrijpen, of überhaupt in woorden vatten? Filosoof Jos Kessels lukt het in elk geval wel om taal te geven aan muziek: op basis van zijn eigen muzikale belevingen bespreekt hij de esthetische waarde ervan. Hij geeft een beeldende beschrijving van hoe muziek ons kan betoveren en koppelt de werking van muziek aan het gesprek: beide gaan volgens hem om het verstaan van de ander en diens verhaal. Een aanrader voor muziekliefhebbers.

Taal geven aan muziek. Een nieuwe harmonieleer
Jos Kessels
Boom
224 blz.
€ 24,90

‘Laat de mens weer tot zichzelf komen, overdenken wat hij is vergeleken met wat er is, en zichzelf zien als een verdwaalde,’ schreef Blaise Pascal in zijn Pensées. Rob Riemen, cultuurfilosoof en directeur van het Nexus-instituut, geeft gehoor aan deze oproep van Pascal in zijn nieuwe boek Mens worden is een kunst. In vier etudes over domheid en leugens, moed en compassie, oorlog en angst en liefde onderzoekt hij de plaats van de mens in de wereld. Deze zoektocht levert rijke essays op, aangezien Riemens naar veel interessante literaire bonnen verwijst.

Mens worden is een kunst. Vier etudes
Rob Riemen
Athenaeum
232 blz.
€ 25,-

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Als de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig aan het graf van Sigmund Freud staat, schieten woorden tekort om de bewondering voor zijn overleden vriend uit te drukken. ‘Als kind droomden we er allemaal van ooit eens zo’n inspirerende held te ontmoeten.’ In dit boek van negen jaar eerder schetst Zweig een levendig portret van de psychoanalyticus, die, zo meent hij, de mens een dieper inzicht in zichzelf heeft gegeven door de driften bloot te leggen die hem drijven. ‘Als Nietzsche filosofie bedreef met een hamer, deed Freud dat zijn leven lang met een scalpel.’

Freud
Stefan Zweig
IJzer
160 blz.
€ 20,-

Hoe komt het dat ‘mensen vechten voor hun knechting als vechten ze voor hun redding’? Om deze vraag, die een verwijzing naar Baruch Spinoza bevat, draait het nieuwe boek van de Oostenrijkse filosoof Isolde Charim. Dat we ons vrijwillig en vol overgave storten op onze carrière en zelfverwerkelijking, meent Charim, komt eigenlijk voort uit een dwingende eis van de maatschappij. Hoewel Charim duidelijk voortborduurt op het werk van kritische denkers als Antonio Gramsci en Michel Foucault, voelt het boek fris aan dankzij haar originele redeneringen en pakkende stijl.

Narcisme. Over vrijwillige onderwerping
Isolde Charim
Athenaeum
224 blz.
€ 23,99

Van Donald Trump tot het moreel failliet van het kapitalisme: het postmodernisme krijgt de schuld van allerlei maatschappelijke kwalen. Het relativistische denken van Jacques Derrida, Richard Rorty en Jean-François Lyotard zou ertoe hebben geleid dat waarden en de waarheid er niet meer toe doen. Noem het gerust een van de meest tragische misverstanden uit de filosofie. Gelukkig maakt filosoof Jan Keij hier korte metten mee. Hij bespreekt de belangrijkste postmoderne denkers een voor een en laat zien dat in hun denken een bezorgdheid om de mens centraal staat.

Postmodern denken. Het ethische fundament
Jan Keij
Boom
208 blz.
€ 24,90

De Belgische schrijver Stefan Hertmans schrijft over essayistiek: ‘Wat aan het werk gaat in het associërende bewustzijn van de schrijvende mens hangt samen met de tijdgeest, het karakter, de smaak en de eigen nood aan een intellectuele plaatsbepaling.’ Zijn verzamelde essays zijn nu in een prachtige uitgave verschenen. Wie zich in zijn werk verdiept, ontdekt inderdaad dat zijn essays een fascinerend inkijkje in een associërend bewustzijn geven. Prikkelend is de grote hoeveelheid van verschillende onderwerpen die Hertmans bespreekt: van de liefde van filosoof Walter Benjamin voor sneeuwbollen tot de Belgische cultuur van buitenaf bezien.

De essays. 1982-2022
Stefan Hertmans
De Bezige Bij
1392 blz.
€ 75,-