Quote
“"De mens is een met rede en spraak begiftigd dier."”
“Om gelukkig te worden, heeft een mens voortreffelijke vrienden nodig.”
Aristoteles is, samen met zijn leraar Plato, de belangrijkste filosoof uit de Oudheid. Zijn werk gaat over wiskunde, biologie, kunst, ethiek, logica en politiek. De Ethica van Aristoteles is een van de mijlpalen van de filosofie. Ook gaf hij les aan Alexander de Grote.
Aristoteles maakt onderscheid tussen theoretische (fysica, ontologie, logica) en praktische filosofie (ethica, politiek, poëtica). De hoogste, ‘eerste’, wetenschap zou zich niet met specifieke delen van de werkelijkheid bezighouden, maar met het gehele zijn (ontologie). Toen men Aristoteles’ werken ordende, plaatste men zijn geschriften over deze eerste wetenschap achter zijn werken over fysica. Zo kreeg de eerste wetenschap de naam ’ta meta ta fusika’ (dat wat na de fysica komt), oftewel metafysica.
Een van Aristoteles’ belangrijkste metafysische inzichten is dat alles in de natuur door iets anders wordt bewogen of in gang gezet. Iemand of iets, stelt Aristoteles, moet de oorsprong zijn van dat proces. Deze instantie noemt hij ‘de onbewogen beweger’ die het universum in beweging houdt zonder zelf door iets anders te worden bewogen.
Aristoteles staat ook aan de basis van de logica, in het bijzonder van de vorm van redeneren die de naam ‘syllogistiek’ heeft meegekregen. Een syllogisme bestaat uit twee ‘premissen’ (of aannames) en een conclusie. Premisse 1 is bijvoorbeeld ‘Alle mensen zijn sterfelijk’; premisse 2 luidt ‘Socrates is een mens’. De conclusie is dan: ‘Socrates is sterfelijk.’
Aristoteles is de eerste filosoof die de natuur op wetenschappelijke wijze onderzoekt door dieren en planten te bestuderen. Daarbij komt hij tot de conclusie dat alles in de natuur ‘potentie’ heeft. Een zaadje van een beuk heeft bijvoorbeeld de potentie om uit te groeien tot een boom. Hetzelfde geldt voor een baby. Hoewel een pasgeborene in veel opzichten nog nauwelijks op een mens lijkt, heeft het alle typisch menselijke eigenschappen en vormen latent in zich. Daarom kunnen we een baby mens noemen.
Hoe de mens zich dient te gedragen, is het onderwerp van de Ethica Nicomacheia, dat eeuwenlang het standaardwerk in de ethiek zou blijven en in onze dagen een heropleving beleeft. Aristoteles beweert hierin dat mensen tussen twee uitersten het juiste midden dienen te houden.
Geïnspireerd door Aristoteles

Marie le Jars de Gournay

Anna Maria van Schurman

Hypatia van Alexandrië

Edith Stein

Ágnes Heller

Willem van Ockham

John Stuart Mill

Ayn Rand

Thomas van Aquino

Gottfried Wilhelm Leibniz

Hannah Arendt

Martha Nussbaum

Anselmus van Canterbury
Relevante berichten


Aristoteles versus de trollen
De klassieke lijst van denkfouten is nog steeds handzaam, maar ook een beetje sleets geworden. Hoog tijd voor een update, stellen Jeroen Hopster en Maarten Boudry.


De islam verlicht, geloof je het zelf?
Filosoof en theoloog Gerko Tempelman krijgt de vraag wekelijks: is de islam toe aan een verlichting? Hij analyseert vier totaal verschillende antwoorden op die vraag. In de afgelopen jaren gaf ik vele cursussen over de filosofische traditie van de islam. Steevast kreeg ik de vraag: ‘Is de… Read More


Recensie: Bestrijder van bobotaal, al 2500 jaar
Zegt je baas rare, maar schijnbaar diepzinnige dingen? Twijfel dan niet aan je eigen begrip, maar pak Aristoteles erbij en zie dat je baas fout zit. Kijken we naar de invalshoeken met de juiste focus, dan kunnen we daaruit opmaken wie er kan faciliteren op de deelgebieden waarop we… Read More


Postuum interview Aristoteles: ‘Trump is overtuigend dankzij zijn schaamteloosheid’
Hoe ontmasker je de retorische trucs van Donald Trump? Wij vroegen het aan de Griekse denker Aristoteles (384-322 v.Chr.), die het meesterwerk Over drogredenen schreef. Wat vindt u van Trumps toespraken, zoals zijn State of the Union? ‘Ik ben erover te spreken. Het was een retorisch sterke… Read More