Michel Foucault

Michel Foucault is een van de grootste filosofen van de tweede helft van de twintigste eeuw. Zijn belangrijkste thema is de relatie tussen macht en kennis en de taal waarin de heersende kennisopvattingen worden uitgedrukt (episteme). Het idee van wisselende epistemes in verschillende historische periodes werkt Foucault uit in de invloedrijke studie De woorden en de dingen (1966).

Foucault is afkomstig uit een familie van artsen. Hij lijkt voorbestemd om ook arts te worden, maar kiest een ander pad: hij gaat filosofie, psychologie en geschiedenis studeren en maakt de medische wetenschappen inzet van een historische studie. In zijn proefschrift Geschiedenis van de waanzin beschrijft Foucault hoe het begrip waanzin door de eeuwen heen steeds anders geïnterpreteerd wordt. Wat we in de loop van de geschiedenis als normaal en niet normaal beschouwen, zegt meer over de tijdgeest dan over voortschrijdend inzicht in krankzinnigheid.

Later analyseert hij op dezelfde wijze het gevangeniswezen in Discipline, toezicht en straf en de psychoanalyse in Geschiedenis van de seksualiteit. Foucault noemt zijn methode, naar zijn voorbeeld Nietzsche, ‘genealogie’: het gaat hem om de ontstaansgeschiedenis van ons denken over de mens.

Even tussendoor… Meer lezen over Foucault en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

In de jaren tachtig onderzoekt Foucault de mogelijkheden om weerstand te bieden aan de disciplinerende denkkaders en je eigen leven in vrijheid vorm te geven. In de Griekse Oudheid vindt hij een omgang met het zelf dat als voorbeeld kan dienen. Foucault geeft colleges over technieken om lusten, emoties en gedachten te stileren, en is daarmee een van de grondleggers van de moderne levenskunst.

Door de voortijdige dood van Foucault in 1984 (hij stierf aan de gevolgen van aids), is zijn ethiek onvoltooid gebleven.