Michael Sandel

“Markten zijn niet onschuldig.”

‘Als je op alles een prijs plakt, dan gaat de waarde ervan omlaag’, stelt Michael Sandel. Volgens de Harvardfilosoof maken wij een geruisloze overstap van een ‘markteconomie’ naar een ‘marktsamenleving’, waarin niet alleen producten, maar ook waarden naar economische termen worden vertaald. De gezondheidszorg wordt geprivatiseerd, de EU organiseert een markt waar bedrijven een bod mogen doen op het recht om koolstofdioxide uit te stoten, in gevangenissen in Californië betalen gedetineerden voor een betere cel, en zelfs baarmoeders zijn tegenwoordig te huur. De marktwerking grijpt om zich heen, en dat brengt gevaren met zich mee: privatisering en commercialisering vergroten de sociale ongelijkheid en corrumperen sociale verhoudingen. Het kapitalisme heeft geen boodschap aan moraliteit.

Even tussendoor… Meer lezen over Sandel en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Sandel is ‘Harvard’s rockstar moralist’. Zijn socratische lesmethode, waarbij hij morele vraagstukken in interactie met zijn toehoorders te lijf gaat, trekt bomvolle collegezalen. De DVD’s, Ted-talks en youtube video’s van zijn colleges zijn miljoenen keren bekeken. Maar Sandel maakt geen circus van zijn optredens: hij is genuanceerd en kritisch. Kritisch, bovenal, ten aanzien van het doordringen van een economisch motief in sferen waar dat eigenlijk niet thuishoort.

Sandel hoont de ‘skyboxificatie’ van de samenleving. Terwijl het gat tussen arm en rijk groeit, neemt de sociale mobiliteit af. Er zijn steeds minder publieke ruimten waar mensen uit verschillende lagen samenkomen. De rijken hebben een aparte entree en een eigen skybox, ver weg van de gewone mens. Dat is een verlies, en bovendien niet goed voor de democratie. Niet iedereen hoeft gelijk te zijn, maar mensen moeten elkaar wel op gezette tijden kunnen ontmoeten. Alleen dan blijven verschillende lagen van de samenleving met elkaar in gesprek.