Artikelen geschreven door Paul van Tongeren
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: ‘De oorlogsbeelden op tv vertekenen de werkelijkheid’
‘In de oorlog lazen de mensen gretig Oorlog en vrede – als toetssteen voor zichzelf (niet ter toetsing van Tolstoj, aan wiens levensechtheid niemand twijfelde). De lezer zei bij zichzelf: kijk, dat voel ik goed dus. Zo is het dus. Wie tot lezen in staat was in belegerd Leningrad verslond… Read More
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: ‘Als liefde lukt, lijkt ze op vriendschap’
Soms maken mensen een duidelijk onderscheid tussen vriendschap en liefde. Liefde lijkt dan telkens hoger te staan dan vriendschap. Je kunt veel vrienden hebben, maar slechts één echte liefdespartner, of één tegelijk, of in elk geval niet te veel. De liefdesverhouding zou alle andere affectieve banden overstijgen. Ik twijfel. Zowel… Read More
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: ‘Door te spreken ontdekken we dat we elkaar niet verstaan’
Soms probeert een spreker zich als een bescheiden mens te presenteren door na een lezing niet zozeer ‘gelegenheid te bieden tot het stellen van vragen’, maar de aanwezigen ‘uit te nodigen om in gesprek te gaan’. Dat lijkt bovendien goed te passen bij de aard van de filosofie. Het gaat… Read More
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: ‘Kun je iemand ontmoeten als die ander jou niet ontmoet?’
In een vorige column schreef ik over mijn ontmoeting met de man die met zijn ezel hetzelfde pad liep als ik, maar dan in omgekeerde richting. Achteraf vraag ik me af in hoeverre hier echt van een ontmoeting sprake was. Ik denk nog regelmatig terug aan de vriendelijke man en… Read More
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren: ‘Wat onmogelijk is kan toch werkelijk bestaan’
Midden in Toscane, halverwege een etappe van een wandeling over de Via Francigena, loopt een jongeman mij tegemoet. Hij voert een ezel aan een touw met zich mee. Als ik hem aanspreek vraagt hij me even te wachten. Hij doet zijn oortjes uit, zet de smartphone af waarop hij naar… Read More
Wandelen (I)
Ook toen onze drie kinderen nog klein waren, wandelden wij veel – hetgeen voor een van de drie niet altijd een feest was. ‘Papa, je moet het begrijpen: wandelen is niets voor mij, en dat is al sinds mijn geboorte zo.’ We kregen hem alleen mee door hem te verleiden… Read More
‘Wie veel vrienden heeft, heeft nog geen echte vriend’
Wanneer noemen we iemand een vriend? Volgens de Griekse filosoof Aristoteles kan een zakelijke verhouding vriendschappelijk zijn, zoals de relatie tussen een klant en een winkelier, of tussen werkgever en werknemer. Maar er is ook een hogere vorm van vriendschap, die we niet uit het oog mogen verliezen. Een voorpublicatie van het nieuwe boek van Denker des Vaderlands Paul van Tongeren.
Denken
Filosoferen is denken. Hoe doe je dat? Het begint met een vraag. Maar wat voor vraag? Niet alle vragen zijn denkvragen. Vragen die je beantwoordt door te kijken ‘hoe het zit’, zijn geen filosofische vragen. Waarnemen en feiten vaststellen is een wetenschappelijke taak, maar filosofie is iets anders. Als Heidegger… Read More
De Stelling: Witte onschuld bestaat niet
Paul van Tongeren Emeritus hoogleraar ethiek Als (alle) witte mensen schuldig zijn aan het kolonialisme van hun voorouders, zijn (alle) Duitsers schuldig aan de misdaden van de nazi’s, (alle) Chinezen aan de gruwelen van de maoïstische revolutie, (alle) Afrikanen aan het geweld tussen stammen, enzovoort. Het begint… Read More
De Stelling: Kun je met een dubbele nationaliteit loyaal zijn aan Nederland?
‘Loyaal zijn’ betekent ‘trouw zijn’. De vraag is dus of je tegelijkertijd aan twee partijen trouw kunt zijn, of dat nu landen, opdrachtgevers of liefdespartners zijn. Het antwoord ligt voor de hand: dat kan best, zolang die twee het met elkaar eens zijn. Problemen ontstaan pas wanneer de trouw volgens… Read More
De Stelling: Maakbaarheid is een illusie
Elize de Mul Promovendus techniekfilosofie Aan maakbaarheid kleeft een gevoel van controle. Het suggereert dat je iets, wanneer je een handeling verricht en daarbij een stappenplan volgt, een doelmatige vorm kunt geven. Dat kan een samenleving zijn, of een identiteit, of een bloemenvaas. Nu laat de werkelijkheid… Read More
Stelling: De media zijn de kunst van het zwijgen verleerd
Alicja Gescinska Politiek filosoof en schrijverHet begrip ‘media’ is zo ruim dat zowat elke uitspraak erover kort door de bocht is. Het is populair om te beweren dat ‘dé media’ schuld hebben aan dit of dat maatschappelijk fenomeen door te veel aandacht te schenken aan negatief, controversieel nieuws en… Read More