Paul van Tongeren
Emeritus hoogleraar ethiek
Als (alle) witte mensen schuldig zijn aan het kolonialisme van hun voorouders, zijn (alle) Duitsers schuldig aan de misdaden van de nazi’s, (alle) Chinezen aan de gruwelen van de maoïstische revolutie, (alle) Afrikanen aan het geweld tussen stammen, enzovoort. Het begint te lijken op de christelijke erfzondeleer. Als een racist iemand is die het eigene als normaal ziet en het andere als afwijkend van de norm die hij zelf is, bleek mijn zwarte (adoptief)neefje een zwarte racist toen hij als Nederlandse beroepsmilitair op een missie in Centraal-Afrika zich voor het eerst van zijn leven helemaal thuis voelde. Anders gezegd: dan is iedereen racist. Er bestaat beslist onterechte discriminatie op grond van huidskleur, geslacht, afkomst en andere kenmerken die met iemands waarde of betekenis niets te maken hebben. Maar wie daar iets aan wil doen, doet er goed aan wat meer onderscheidingsvermogen aan te brengen in zijn eigen oordeel daarover.
Elize de Mul
Promovendus techniekfilosofie
Racisme, dat komt alleen voor in volksbuurten onder de minder gecultiveerde burgers, zo wordt vaak gedacht. Wie zo denkt, durft de kritische confrontatie met zijn eigen handelen niet aan. Resulterend worden beschuldigingen aan het eigen adres vaak gevolgd door een gekrenkte ziel en woede-uitbarstingen – want ‘Ik bén niet racistisch’. Het onderwerp van racisme is voor de ‘witte’ mens klaarblijkelijk hoogst ongemakkelijk en beledigend. Volgens Gloria Wekker, die Witte onschuld bestaat niet schreef, vertaalt dit ongemak zich ook in de omgang tussen wit en zwart Nederland. Ze noemt die omgang in een artikel ‘geen duurzame en productieve manier om met elkaar te verkeren’. Hier is veel voor te zeggen. Wel kunnen we ons afvragen in hoeverre termen als ‘wit’, ‘blank’, ‘zwart’ en ‘neger’ productief zijn. Noem je iemand ‘wit’ of ‘zwart’, dan plaats je diegene met een simpele taalhandeling onherroepelijk in het andere kamp. Dat schept een afstand die het met elkaar spreken bemoeilijkt; men hoort de ander niet.
Alicja Gescinska
Politiek filosoof en schrijver
Als ik naar mijn drie zonen kijk, met hun lelieblanke huid, kan ik er alleen maar van overtuigd zijn dat ‘witte onschuld’ bestaat. Ik denk dat het gevaarlijk en intellectueel onhoudbaar is om generaliserende uitspraken te doen over bevolkingsgroepen en hun op basis van hun huidskleur morele karakteristieken (gebreken of bekwaamheden) toe te schrijven. Het is niet omdat je blank bent dat je bij geboorte beladen bent met de erfzonde van een postkoloniaal, racistisch denkkader. Nu zal Gloria Wekker dat zelf ook niet als feit willen poneren. Ze stelde immers dat haar keuze om van de afwezigheid van ‘witte onschuld’ te spreken enigszins speels bedoeld was. Progressieven denken vaak dat racisme enkel iets van laaggeschoolde, rechtse bullebakken is, maar daarin vergissen ze zich. Ook in progressieve, linkse middens zijn racisme en vooroordelen geen zeldzaamheid. Hier heeft Wekker een punt. Zij die zichzelf verlichte geesten vinden, zijn vaak blind voor de duisternis waarin hun gedachten zijn gehuld.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
