11-2020
Sigmund Freud schreef in Het onbehagen in de cultuur dat de culturele onderdrukking van onze lusten leidt tot onbehagen. Tegenwoordig mogen we achter elk genot aan en toch is het onbehagen sterker dan ooit. Filosofie Magazine verkent de oorsprong van ons moderne onbehagen.
Foute grap
Ik heb tijdens mijn studie lang niet alles gelezen van Immanuel Kant (1724-1804), maar naast de gebruikelijke passages van zijn kentheorie en zijn ethiek heb ik in elk geval Kritik der Urteilskraft van kaft tot kaft gelezen. Het dunne papier van de gele Reclam-pocket staat vol met potloodkrabbels, waarvan ik… Read More
Het onbehagen van de swipende mens
Negentig jaar geleden schreef Freud dat we constant onze lusten moeten onderdrukken, en dat dit leidt tot onbehagen. Tegenwoordig mogen we, swipend op Tinder, achter elk genot aan. Toch is het onbehagen sterker dan ooit. 1929, Wenen. Sigmund Freud heeft Het onbehagen in de cultuur voltooid, een essay waarin hij… Read More
‘Laat musea geen sterfhuizen worden’
‘Laat musea geen sterfhuizen worden.’ Artistiek directeur van het Amsterdam Museum Margriet Schavemaker wil dat de Gouden Koets ons gaat verbinden. 1. Wat kan ik weten? ‘Van mijn vader, een filosoof, kreeg ik mee dat weten altijd ontstaat door kritische vragen te stellen. Tijdens mijn studies kunstgeschiedenis en… Read More
Diepgravend
Onlangs stuitte ik op een oude uitzending van Boeken op Reis waarin Wim Brands die schrijvers in het buitenland portretteert. In de aflevering met Lionel Shriver sprak Brands met haar over haar boek Big Brother, dat gaat over Shrivers broer die lijdt aan overwicht. Rustig bladerden ze door een fotoboek;… Read More
Moeten we voorkomen dat Sapiens uitsterft?
Aan de horizon van de eenentwintigste eeuw doemen bedreigingen op voor het menselijk voortbestaan. Moet de mensheid alles doen om existentiële risico’s te keren? ‘Er is maar één ernstig filosofisch probleem,’ verkondigde Albert Camus: ‘De zelfmoord. Oordelen of het leven wel of niet de moeite waard is geleefd te worden,… Read More
Spoedcursus Kant
Alles wat u altijd al wilde weten over Immanuel Kant maar niet durfde te vragen. Filosofiedocent en Kantkenner Maarten Meester zet het voor u op een rijtje.
Een andere Kant
Immanuel Kant blijkt naast een beroemde verlichtingsfilosoof ook een racist en seksist te zijn. Kant-expert Pauline Kleingeld verdiept zich in zijn schaduwkanten en concludeert dat er nog veel werk aan de winkel is als we zijn filosofie willen blijven gebruiken. Als de naam Immanuel Kant valt, volgen vaak grootse omschrijvingen… Read More
‘Met argumenten kom je er niet’
‘We communiceren ons een ongeluk’, volgens Frans van Peperstraten, maar we missen een gemeenschappelijk kader. Het smaakoordeel van Immanuel Kant kan ons nader tot elkaar brengen. Wat zou de Duitse filosoof Immanuel Kant gedacht hebben van het ongeremd spuien van opinies op sociale media? Hoe zou hij gereageerd hebben op alle… Read More
In harmonie met de morele wet
Het klimaatdebat wordt uitgevochten door te wijzen op de gevolgen van onze leefstijl. Maar smeltende poolkappen, uitstervende diersoorten en brandende regenwouden sporen niet aan tot goed gedrag, meent Tim Miechels. De categorische imperatief van Immanuel Kant doet dat wel. Wanneer het over het klimaat gaat zijn de apocalyptische scenario’s nooit… Read More
‘Niemand leeft helemaal alleen’
In een samenleving bestaat altijd een spanning tussen individu en maatschappij. Ungesellige Geselligkeit, noemde Immanuel Kant dit kenmerk van menselijke cultuur. Donald Loose, winnaar van de Socratesbeker, analyseert hoe bij Kant de vriendschap het allemaal nog een beetje gezellig houdt. Tijdens de colleges bespeurt de Belgische filosoof Donald Loose bij… Read More
Gezondheid
Salus populi suprema lex – ‘Laat de gezondheid van het volk de hoogste wet zijn.’ Dit oude motto, dat afkomstig is van de Romeinse filosoof Cicero (106-43 v.Chr.), is in pandemische tijden onverkort actueel. Ik geloof dat er maar weinig voorbeelden te vinden zijn van filosofische formules die op zo’n… Read More
‘We zijn verstrikt in een destructief denkpatroon’
Alleen radicale verandering behoedt ons voor klimaatrampen, zegt historicus Philipp Blom. Welk verhaal is groot genoeg om ons hiervan te doordringen? Wij voeren een oorlog tegen de toekomst,’ schrijft Philipp Blom in zijn jongste essay Het grote wereldtoneel. ‘Wij veroveren en bezetten een territorium en buiten het uit en verwoesten… Read More
Nog steeds een probleem voor de filosofie
Ooit leefden wij in een cultuur die vijandig stond tegenover zelfmoord. Inmiddels wordt zelfdoding niet meer veroordeeld. Maar zelfmoord is desondanks nog steeds een serieus probleem, ook voor de filosofie. De filosofie kent maar één werkelijk serieus probleem: de zelfmoord.’ Dit is waarschijnlijk een van de beroemdste zinnen uit de… Read More
Een wijs mens jaagt geen rijkdom na
Hij staat bekend als theoreticus van de vrije markt. Maar Adam Smith, godfather van de economische wetenschap, dacht óók na over ethiek. Hij pleit voor matigheid en zelfbeheersing. Het wordt soms een beetje absurdistisch bij Adam Smith. Stel je voor, zo schrijft hij, dat je been is afgerukt door een… Read More
Zelftwijfel
‘Wie er zeker van is de juiste weg te hebben gevonden, is al verdwaald.’ Deze woorden prijken als motto op de eerste bladzijde van Desalniettemin, het nieuwe boek van filosoof Ludo Abicht. Het boek is een historisch informatief en filosofisch intrigerend verhaal rond oude Joodse wijsheden en witzen. Daar hoort… Read More
Nodig zijn voor een ander
De film All About My Mother gaat over moederliefde en wat het betekent om voor iemand te zorgen. Dat leidt tot prangende identiteitsvragen. Voordat ik kinderen kreeg, kon ik me niet voorstellen dat ik me zo intens aan een ander mens zou kunnen hechten. De liefde en de zorgzaamheid die… Read More
Geen waardig portret
De Zweedse auteur Ann Heberlein schreef een biografie van Hannah Arendt. Die leest vlot, maar doet Arendt geen recht. Hannah Arendt (1906–1975) is een van de filosofen voor wie mijn bewondering blijft toenemen. Hoe meer ik van haar lees, hoe meer ik onder de indruk raak: wat een reikwijdte van… Read More
Het rollenspel van de eenzaamheid
Soms voelen we ons vervreemd van de rollen die we spelen in het dagelijks leven. Filosoof Marjan Slob analyseert de eenzaamheid die dat oplevert. Eenzaamheid als een ziekte die twee keer zo dodelijk is als alcohol. Eenzaamheid als epidemie. Eenzaamheid waar zoveel jongeren mee te kampen hebben dat er een… Read More
‘Ik was zelf een object geworden’
Anoek Nuyens (36) is schrijver en theatermaker. De zaak Shell – haar nieuwe voorstelling, die ze maakte met Rebekka de Wit – is nu te zien in het theater. Twee keer zes uur in de bus zitten voor een interview van een uur in Parijs – ik twijfelde of ik… Read More
Uw dagelijkse portie filosofie
Elke dag de beste verhalen over filosofie. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Filosofie Magazine en Wijsgerig Perspectief.