Home 11-2017
Filosofie Magazine - November 2017

11-2017

Juist in onze tijd lijden we massaal aan schuldgevoelens, zegt filosoof Elize de Mul. Hoe individualistischer de tijd wordt, hoe groter de kans dat je als individu bezwijkt onder die gevoelens. Volgens moraalfilosoof Jan Verplaetse lijden we zelfs aan een schuldverslaving. Hij stelt voor om schuld helemaal af te schaffen. Dat maakt de mens niet alleen gelukkiger, maar ook nog eens beter. Voor de Duitse filosoof Svenja Flasspöhler is de vraag hoe ze om moet gaan met de schuld van anderen. Kan ze haar moeder – die haar al vroeg in de steek heeft gelaten – vergeven? En hoe denken filosofen als Arendt en Derrida over schuld en boete? Plus: hoe lees je Spinoza’s tekst over geluk; waarom je volgens Foucault niet alles moet bekennen en waarom je beter niet op je intuïtie kunt vertrouwen.
Cover afbeelding voor 11-2017
Het Moment: Hoe de zinloosheid van alles hielp om te gaan met een persoonlijke tragedie
Het Moment: Hoe de zinloosheid van alles hielp om te gaan met een persoonlijke tragedie
Korte uitleg
Voor leden

Het Moment: Hoe de zinloosheid van alles hielp om te gaan met een persoonlijke tragedie

Nienke Wijnants (43) is psycholoog en schrijver van Het dertigersdilemma en Wie ben ik en wat wil ik? Fotografie: Merlijn Doomernik ‘Nadenken over de zin van het leven vind ik het engste, maar ook het belangrijkste wat er is. Tolstoj geeft in Mijn biecht een geweldige beschrijving van… Read More

Lees meer
Voorwoord: Schuld?
Voorwoord: Schuld?
Column
Voor leden

Voorwoord: Schuld?

We leven in een cultuur die doordrenkt is van schuld, verwijt en vergelding. In het dagelijks leven voelen velen van ons zich schuldig; over ons uiterlijk, over gebrek aan aandacht voor onze naasten, over niet gehaalde targets op het werk, over slechte seks. Over te weinig betrokkenheid bij milieu/de oudere… Read More

Lees meer
Thijs Lijster: Volkswil
Thijs Lijster: Volkswil
Korte uitleg
Voor leden

Thijs Lijster: Volkswil

Het lijkt de herfst van het referendum te worden. Ook de Catalanen gingen, ondanks het politiegeweld dat tegen ze werd ingezet, massaal naar de stembus voor een referendum dat door de Spaanse overheid illegitiem werd verklaard. In Nederland werden onderwijl handtekeningen ingezameld voor een raadgevend referendum over de omstreden ‘sleepwet’,… Read More

Lees meer
Volgens deze moraalfilosoof zijn we niet verantwoordelijk voor onze daden 
Volgens deze moraalfilosoof zijn we niet verantwoordelijk voor onze daden 
Interview
Voor leden

Volgens deze moraalfilosoof zijn we niet verantwoordelijk voor onze daden 

Kunnen mensen eigenlijk wel verantwoordelijkheid dragen voor hun daden en dus ‘schuldig’ zijn? De Vlaamse moraalfilosoof Jan Verplaetse pleit voor een schuldloze samenleving.

Lees meer
Svenja Flasspöhler vergeven filosoof
Svenja Flasspöhler vergeven filosoof
Interview
Voor leden

Svenja Flasspöhler: ‘Vergeven is geen daad, maar een weg’

Toen ze veertien was, werd de Duitse filosoof Svenja Flasspöhler verlaten door haar moeder. Jaren later schreef ze een boek over vergeven.

Lees meer
Waarom voel ik me schuldig?
Waarom voel ik me schuldig?
Hoofdartikel
Voor leden

Waarom voel ik me schuldig?

Elize de Mul maakte een schuldenlijstje: ze onderzocht hoe vaak en wanneer ze zich schuldig voelt. Vaak, heel vaak, concludeert ze. Waarom zijn we zo schuldbewust, vraagt ze zich af? En hoe kan het anders en beter? Gewapend met een notitieblokje en een pen besluit ik eens een normale… Read More

Lees meer
Stine Jensen: Björn Borg
Stine Jensen: Björn Borg
Voor leden

Stine Jensen: Björn Borg

Ik zag twee heren tennis spelen (en het was een wonder). Ze speelden de mooiste wedstrijd uit de geschiedenis van het tennis: de Wimbledonfinale 1980. Gekker: ze speelden die wedstrijd na, want het waren acteurs in de film Borg/McEnroe. We schrijven de jaren tachtig, toen tennissers nog rocksterren waren. Read More

Lees meer
Volgens deze rechtspsycholoog moeten we niet op onze intuïtie vertrouwen
Volgens deze rechtspsycholoog moeten we niet op onze intuïtie vertrouwen
Interview
Voor leden

Volgens deze rechtspsycholoog moeten we niet op onze intuïtie vertrouwen

Intuïtie maakt meer kapot dan je lief is, vindt rechtspsycholoog Harald Merckelbach. We moeten leren onze gevoelens te disciplineren met ons verstand. Tekst loopt door onder afbeelding Fotografie: BMFotografie   Wat kan ik weten? ‘Binnen de rechtspraak menen sommige mensen aan waarheidsvinding te moeten doen. Read More

Lees meer
Denkfout: Vragen naar een verborgen agenda
Denkfout: Vragen naar een verborgen agenda
Korte uitleg
Voor leden

Denkfout: Vragen naar een verborgen agenda

Je maakt een inhoudelijk punt … … Je gesprekspartner gaat er niet op in en vraagt je naar je verborgen agenda Wat is de bedoeling van deze rubriek? Wel, we willen veelvoorkomende denkfouten en retorische trucjes onder de aandacht brengen. Maar misschien is er ook een achterliggende bedoeling,… Read More

Lees meer
Experiment: Verplichte liefde
Experiment: Verplichte liefde
Voor leden

Experiment: Verplichte liefde

Een verplichting tot liefde: dat klinkt paradoxaal. Maar heeft niet ieder kind het recht op liefde?   Experiment Kinderen die opgroeien in instituties met sterk wisselend personeel ontwikkelen meer emotionele en sociale problemen. Illustratie: Bas van der Schot ‘Bestaat er een morele… Read More

Lees meer
kranten media business
kranten media business
Voor leden

Stelling: De media zijn de kunst van het zwijgen verleerd

Alicja Gescinska Politiek filosoof en schrijverHet begrip ‘media’ is zo ruim dat zowat elke uitspraak erover kort door de bocht is. Het is populair om te beweren dat ‘dé media’ schuld hebben aan dit of dat maatschappelijk fenomeen door te veel aandacht te schenken aan negatief, controversieel nieuws en… Read More

Lees meer
‘Het necro-kapitalisme zet ons aan tot een strijd op leven en dood’
‘Het necro-kapitalisme zet ons aan tot een strijd op leven en dood’
Interview
Voor leden

‘Het necro-kapitalisme zet ons aan tot een strijd op leven en dood’

We leven in een tijdperk van necrokapitalisme, zegt de Italiaanse denker Franco ‘Bifo’ Berardi, een morbide vorm van een ongebreidelde vrijemarktkapitalisme. Maar er is een alternatief. Terwijl Franco Berardi — ‘zeg maar Bifo’ — en ik naar een geschikte plek voor een gesprek zoeken, klinkt de buzz van hotelgangers… Read More

Lees meer
Bert Keizer: David Hume
Bert Keizer: David Hume
Korte uitleg
Voor leden

Bert Keizer: David Hume

Omdat ik een citaat van Hume in een essay ging gebruiken (‘Ik geloof niet dat ooit iemand zijn leven weggooide terwijl het nog de moeite waard was’) kwam ik terecht in Mossners biografie uit 1954 en Greigs brieveneditie uit 1932. Hume schreef zijn meesterwerk, A Treatise of Human Nature, in… Read More

Lees meer
Avishai Margalit politiek filosoof schuld erfenis
Avishai Margalit politiek filosoof schuld erfenis
Interview
Voor leden

‘We zijn verantwoordelijk voor de erfenis die we met ons meedragen’

Ben je als samenleving schuldig aan de wandaden van je voorouders? Nee, zegt politiek filosoof Avishai Margalit. ‘Maar je bent er wel verantwoordelijk voor.’

Lees meer
Hoe ‘de Weg’ in Japan kon landen
Hoe ‘de Weg’ in Japan kon landen
Essay
Voor leden

Hoe ‘de Weg’ in Japan kon landen

De grote Chinese denker Confucius liet geen eenduidige erfenis na. De Japanse overheidsadviseur Ogyu Sorai verdiepte zich in de verschillende stromingen en bracht er een naar Japan.  ‘Japan heeft geen wijzen voortgebracht. India heeft geen wijzen voortgebracht. De enige echte leer is immers de leer van de Oden en… Read More

Lees meer
Hans Schnitzler filosoof technologie digitale detox digitalisering
Hans Schnitzler filosoof technologie digitale detox digitalisering
Interview
Voor leden

Hoe een digitale detox leidt tot meer aandacht

Hans Schnitzler liet studenten een digitale detox doen. Een leven zonder smartphone, concludeerde hij, is lastiger en juist daarom betekenisvol.

Lees meer
Jean-Paul Sartre 1924 filosoof existentialisme jong
Jean-Paul Sartre 1924 filosoof existentialisme jong
Recensie
Voor leden

Sartre wordt gemist

De memoires van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre lezen als een stripboekversie van het existentialisme.

Lees meer
Jannah Loontjens
Jannah Loontjens
Recensie
Voor leden

Waarom we volgens Foucault niet alles van elkaar moeten willen weten

Filosoof Jannah Loontjens vroeg haar geliefden het hemd van het lijf. Tot ze Foucault las. Jannah Loontjens bespreekt de filosofen die haar hebben beïnvloed Fotografie: Martin Dijkstra Ik ben 43 en ik heb sinds zo’n drie jaar een nieuwe relatie. Ja, ik open met een… Read More

Lees meer
Close reading: Spinoza’s weg naar geluk
Close reading: Spinoza’s weg naar geluk
Recensie
Voor leden

Close reading: Spinoza’s weg naar geluk

Spinoza’s meesterwerk de Ethica was in Europa direct controversieel. Alleen al omdat de filosoof stelde dat geluk in het hier en nu bereikbaar was.  De Ethica is het bekendste en – volgens de Italiaanse Spinoza-expert Andrea Sangiacomo – het belangrijkste filosofische werk van Nederlandse bodem. De Ethica was Spinoza’s poging… Read More

Lees meer
Ontwaken met een bijl
Ontwaken met een bijl
Recensie
Voor leden

Ontwaken met een bijl

Hoe bespreek je iets wat zo pijnlijk is dat je er niet over wilt praten? De Russische kunstenares Gluklya maakt kleren om mensen wakker te schudden. Gluklya, Bloody Ballerina (2015). Onderdeel van de Clothes for Demonstration serie. Beeld: Galerie Akinci Als mensen aan Sint-Petersburg denken,… Read More

Lees meer