01-2021
Egotrip
‘Ik denk, dus ik ben’ van René Descartes staat al jaren op nummer 1 in de filosofische Top 2000. Maar de wet van de uitblinker luidt: wie lof oogst, zaait ook kritiek. Waar volgers opduiken, zijn de haters nooit ver weg. Ook al sta je sinds mensenheugenis in de top… Read More
‘Als een steen kan veranderen, waarom een mens dan niet?’
De herdenkingsrede die Arnon Grunberg afgelopen 4 mei hield, is nu in boekvorm uitgebracht, met nog vier teksten over zijn Joodse identiteit. Arjan Visser sprak met de schrijver over zijn ouders, pedojagers en activisme tegen wil en dank. Beeld Jörgen Caris Na een paar mailtjes waarin Arnon Grunberg regelmatig de… Read More
‘Zelfs Kaïn was kwetsbaar’
Alain Verheij, schrijver van het boek Ode aan de verliezer, vindt dat we meer oog moeten hebben voor de Abels van onze tijd. Beeld Martin Dijkstra Wat kan ik weten? ‘Door technologische vooruitgang hebben we veel meer naasten gekregen. Dat roept de vraag op of we nog wel willen en… Read More
Complot
Met een mengeling van dedain, afschuw en verbazing kijk ik naar complotdenkers. Naar hen die in een gevaarlijke bubbel van ‘alternatieve feiten’ leven, met ernstige consequenties voor de werkelijkheid: zendmasten in lichterlaaie (5G is de duivel), pizzeria beschoten (QAnon: de elite is een pedofielennetwerk), stemlokalen bestormd (Trump: stemfraude!). Het lijken… Read More
Moreel dilemma: moet je altijd het zekere voor het onzekere nemen?
Elke keuze gaat met risico’s gepaard, maar niet alle risico’s zijn even groot. Wanneer is voorzorg geboden?
Meditatie bij het haardvuur
In een beroemd geworden denkexperiment twijfelde Descartes aan het bestaan van alles om hem heen. Hij liet zich daarbij inspireren door de meditatieve retraites die hij eerder als student bij de jezuïeten moest nemen. Denken begint met meditatie. Beeld Maus Bullhorst Mediteren. Op een matje zitten, je ogen sluiten en… Read More
Portretten: vier beoefenaars over mediteren
Vier mensen vertellen hoe ze mediteren. ‘Rationeel is het niet te bevatten.’ Beeld Sander Heezen ‘Het gaat om totale overgave aan het water’ Irene Kok-Groskamp woont in Haarlem en is financieel adviseur bij de gemeente. ‘Elke ochtend vroeg, zodra het licht is, ga ik in koud water. Eerst deed ik… Read More
Als meditatie mainstream wordt
Om zen en mindful te worden omarmen we massaal oosterse meditatietechnieken. Maar aandacht voor het achterliggende gedachtegoed van deze meditatievormen ontbreekt vaak. Drie denkers over onze verwesterde omgang met mediteren.
Spoedcursus: meditaties in de westerse filosofie
Meditatie staat in het Westen niet bekend als methode voor bezinning. Toch hebben vijf meditaties de westerse wijsbegeerte veranderd.
‘Het is tijd voor een nieuwe universiteit’
De Nederlandse wetenschap verkeert in crisis, stelt filosoof Ingrid Robeyns. Ze schreef met anderen een pamflet. Waar is de ‘vrijplaats van belangeloze nieuwsgierigheid’ gebleven? Ingrid Robeyns, hoogleraar ethiek aan de Universiteit Utrecht, heeft er de afgelopen jaren een beroep bij gekregen: activist en lobbyist. De Nederlandse wetenschap verkeert in crisis,… Read More
Catastrofilie
Hoe zal de wereld er na de pandemie uit gaan zien? Die vraag wordt me zo vaak gesteld dat ik er langzamerhand een pervers genoegen in schep om hem steeds weer anders te beantwoorden.We mogen nooit vergeten hoe lust en catastrofe samenhangen. Ik geloof dat Peter Sloterdijk in dit verband… Read More
Op de divan bij Lacan
Een authentiek ‘ik’ bestaat niet, zei de Franse psychiater Jacques Lacan. Identiteit ligt verankerd in gemeenschappelijke zaken als taal, geschiedenis en sociale codes. Beroemd werd hij door zijn lezingen – en de ultrakorte sessies op zijn divan.
‘We moeten betere voorouders worden’
Welke planeet laten we onze kinderen en kleinkinderen na? En hún kinderen? Volgens filosoof Roman Krznaric hebben we een morele verantwoordelijkheid tegenover toekomstige generaties. Hij zoekt manieren om ons vermogen tot langetermijndenken te versterken. Volgens de Australische publieksfilosoof Roman Krznaric denken we als mensheid te weinig na over onze verantwoordelijkheid… Read More
‘Kijk die vuurbal aan de hemel’
Het vuur bracht welvaart én de klimaatcrisis, stelt Ignaas Devisch. Oude mythes over dit element leren al dat de mens de wereld nooit helemaal onder controle krijgt. Toch is er één vuur dat wel onbeperkt energie geeft, zonder vervuiling: de zon. Bron: Science Photo Library Als ik ergens niet uit… Read More
Vreemdeling in het gewone
De film Repulsion (1965) legt een angst bloot voor iets waar we normaal gesproken op vertrouwen. Jannah Loontjens kijkt de klassieker vervreemd terug. Beeld Prime Toen ik een jaar of elf was en steeds vaker alleen thuisbleef, raakte ik een tijdje geobsedeerd door de geluiden in het verder lege huis. Read More
Betere tijden
Er staat ons een winter vol onvrede te wachten. Dat was min of meer de centrale boodschap van een lang gesprek dat ik onlangs had met de Duitse filosoof Wolfram Eilenberger. Eilenberger, bekend van onder andere Het tijdperk van de tovenaars, ziet de toekomst somber in. De sociale en economische… Read More
Geest van wanorde en harmonie
De Fransman Paul Valéry en de Oostenrijker Stefan Zweig schreven in het interbellum begeesterd over de crisis en toekomst van Europa. We plukken nog steeds van hun ‘langzaam gerijpte vrucht’. In november 1918 mocht de Eerste Wereldoorlog afgelopen zijn, met de vrede kwam een economische en ook intellectuele crisis: hoe was… Read More
De afslag naar radicaal-rechts
Onder conservatieven voltrok zich de afgelopen jaren wereldwijd een schisma. Sommigen radicaliseerden.Bij het overlijden, vorig jaar, van de Engelse filosoof Roger Scruton, schreef Thierry Baudet in NRC Handelsblad over de man die hij als zijn leermeester beschouwde: ‘Alles wat hij schreef is (…) bedoeld om hetgeen dat verloren is zozeer… Read More
‘Ik zocht naar een wereld zonder betekenis’
Esther Gerritsen (48) is schrijver. De terugkeer is haar nieuwe roman.Naar een stoel kijken zonder het woord voor stoel te weten – heel soms lukt me dat: iets waarnemen zonder te interpreteren wat je ziet. Of als ik de autoradio aanzet: bij de eerste klanken is het nog geen muziek… Read More
Uw dagelijkse portie filosofie
Elke dag de beste verhalen over filosofie. Word abonnee en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen van Filosofie Magazine.
