Quote
“De verworteling is misschien de belangrijkste en minst erkende behoefte van de menselijke ziel”
Ze zat bij Sartre in de klas, schreef een proefschrift over Descartes, werkte aan de lopende band in een fabriek, schreef over arbeid en het zorg dragen voor de ziel, had religieuze ervaringen en formuleerde een eigen visie op God. Simone Weil was niet alleen filosoof, maar ook politiek activist en spiritueel denker. Haar filosofische ideeën beslaan een breed gebied: van sociale en politieke filosofie, ethiek en kentheorie tot metafysica. Tijdens haar korte leven – ze werd 34 jaar – publiceerde ze slechts enkele artikelen in obscure links-radicale tijdschriften. Postuum verscheen haar verzameld werk in zestien delen. Haar nagelaten werk bestond niet alleen uit filosofische studies, maar ook uit aantekeningen, aforismen, dagboeken, brieven, essays en pamfletten.
Weil schreef haar werk tegen de achtergrond van het communisme, de opkomst van het fascisme en de Tweede Wereldoorlog. In L’Enracinement stelt ze dat de moderne mens ‘ontworteld’ is. Deze ontworteldheid is niet alleen het gevolg van de oorlog, maar ook van de toenemende macht van geld en verloren banden met de de traditionele leefgemeenschappen. Om wortels weer terug te vinden pleit Weil niet voor een terugkeer naar tradities, maar voor een nieuwe houding ten opzichte van lichamelijke arbeid: ‘Het is gemakkelijk om de plaats te bepalen die de lichamelijke arbeid in een goed geordend sociaal leven moet innemen. Hij moet er het spirituele centrum van zijn.’
Even tussendoor… Meer lezen over Simone Weil en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Aandacht
Een terugkerend begrip in Weils werk is aandacht. Het vermogen tot aandacht is wat ons menselijk maakt. Het zal niet lukken om aandacht met inspanning af te dwingen. Het heeft meer te maken met afwachten, je open stellen en het je laten overkomen. Daarbij wis je je eigenbelang uit. Voor Weil is aandacht veel meer dan een manier om kennis te verwerven; aandacht brengt licht in de ziel.
Haar solidariteit met de onderdrukten, ongelukkigen en armen liet ze niet alleen zien in haar werk, maar ook in haar manier van leven. Zo weigerde ze een salaris hoger dan een bijstandsuitkering toen ze werkte als filosofiedocent, en wilde ze toen ze ziek was niet meer eten dan de geldende rantsoenen in bezet Frankrijk. Mede door ondervoeding stierf ze in 1943 aan tuberculose.
Relevante berichten
Simone Weil, de eigenzinnige Samaritaan
Simone Weil (1909-1943) was tegelijkertijd geheel eigenzinnig en diep begaan met het lot van haar medemensen. Dat werd haar fataal.
‘Niets is zo schadelijk voor de politiek als een partij, dacht Simone Weil’
Simone Weil schreef een radicale aanklacht tegen de partijpolitiek. Heeft ze gelijk? Een dubbelinterview met Alicja Gescinska en Daan Roovers.
Laat je ziel niet ontwortelen
De ‘Lessen in filosofie’ van Simone Weil, over aandacht en de ontplooiing van de ziel, zijn voor het eerst verschenen in het Nederlands.
Een prikkelende introductie in Simone Weils denken over rechtvaardigheid
Een vertaalde essaybundel vormt een mooie, prikkelende introductie tot het denken van filosoof Simone Weil.