Politieke filosofie
‘Wat is politiek?’ is een kernvraag van de politieke filosofie. Het antwoord op die vraag zal voor een groot deel bepalen hoe een auteur een politieke filosofie ontwikkelt. Bij politiek denken we echter in eerste instantie aan politieke systemen of instituties, zoals het parlement, politieke partijen of heersers. Om de onderwerpen van de politieke filosofie overzichtelijk te houden en de studie te focussen, stellen sommige filosofen voor om die te beperken tot de kritische meta-studie van deze systemen en instituties, of om enkel politieke basisconcepten als democratie, scheiding der machten en vrijheid van meningsuiting te bespreken.
Macht en rechtvaardigheid
Maar misschien gaat het domein van het politieke nog veel verder. In zekere zin kan men zeggen dat ‘macht’ de eenheid van het politieke domein is. Zodra er dan ergens machtsverhoudingen of macht aanwezig zijn, is er sprake van politiek en komt het thema in aanmerking voor filosofisch onderzoek. De verdeling van de macht is niet alleen aanwezig in het parlement, maar ook in de dagelijkse omgang tussen mensen of in instituties die we in eerste instantie niet noodzakelijk als politiek bekijken, zoals het onderwijs.
Anderen nemen dan weer rechtvaardigheid als het kernconcept. In dat geval zoekt de filosoof naar een definitie van rechtvaardigheid en naar samenlevingsverbanden die hiermee in overeenstemming zijn. Nog weer anderen bekijken alles wat onder samenleven en de samenleving valt als deel van de politieke filosofie. Misschien wordt het domein zo wel heel breed. In die zin vallen politieke filosofie en sociale filosofie, die zich buigt over sociale verbanden en samenleven tussen mensen, bijna samen.
Systeemfilosofie
De onderwerpen van de politieke filosofie bestrijken dus een ruim terrein en hebben vaak raakvlakken met de ethische opvattingen van een filosoof of de vraag naar het eigene van de mens: de wijsgerige antropologie. Aan bod komen zowel eigentijdse onderzoeken naar politieke structuren, machtsverdeling en instituties, als abstracte vragen naar het wezen van rechtvaardigheid, macht of vrijheid. Als zodanig is de politieke filosofie soms onderdeel van een groter metafysisch en ethisch systeem.
Meer lezen over politiek en filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
