Judith Butler

Stel dat twee mannen die gearmd over straat lopen worden nageroepen: ‘Homo’s!’ Is dat slechts een bevestiging van hun identiteit? Volgens Judith Butler is er meer aan de hand: hun identiteit wordt niet bevestigd, maar gecreëerd. Veel taaluitingen hebben een ‘performatieve’ functie: zij zijn niet alleen beschrijvend, maar voltrekken een bepaalde daad. ‘Hierbij beloof ik’, of ‘ik wed dat’, zijn uitspraken die een specifieke handeling voltrekken: met het uitspreken van die woorden wordt daadwerkelijk een belofte gedaan, of een weddenschap afgesloten. Hetzelfde geldt volgens Butler voor gendernoties: als de gearmde mannen op een agressieve manier worden bejegend, dan geeft dat de machtsverhoudingen in de samenleving weer – de hetero is dominant aan de homo. Het woord vormt een daad.

Even tussendoor… Meer lezen over Judith Butler en andere hedendaagse denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Butler is een toonaangevende denker over gender en identiteit, en tevens bekend vanwege diens politieke activisme. Centraal in diens werk staat het idee dat de sociale werkelijkheid niet is gegeven, maar wordt gecreëerd in taal, gebaar en teken. Onze taal is niet neutraal, maar construeert en versterkt vooroordelen over wat typisch mannelijk of typisch vrouwelijk is, typisch voor hetero’s of typisch voor homo’s. We creëren een sociale fictie, waarin deze stereotypen ook echt bestaan. Zulke stereotypen werken vaak beperkend, maar de sociale werkelijkheid is maakbaar: begrippen kunnen immers van betekenis veranderen. Rappers zijn erin geslaagd van ‘kutmarokkanen’ een geuzennaam te maken, net zoals dat is gelukt met het woord ‘ black’ in Black is beautiful. Of neem het woord ‘gay’, dat oorspronkelijk ‘zorgeloos’ en ‘vrolijk’ betekende: zo’n positieve connotatie heeft een sterke invloed op de beeldvorming.