Quote
“‘We zijn allemaal hersenschimmen, getheoretiseerde en gefabriceerde hybriden van machine en organisme.’”
‘Er is niets “vrouwelijks” dat een natuurlijke band tussen vrouwen schept.’
Donna Haraway is bioloog, filosoof en wetenschapshistoricus. Een van haar bekendste werken is A Cyborg Manifesto (1985). Een cybernetisch organisme, oftewel een cyborg, is een vermenging van mens en machine. Voor Haraway zijn cyborgs geen science fiction: wij zijn zelf cyborgs. We zijn niet alleen lichamelijk versmolten met techniek – denk aan kunstheupen en pacemakers – maar ook in ruimere zin worden wij gedomineerd door technologie.
Cyborgs zijn geconstrueerd; ze hebben geen wezen of natuurlijke essentie. Omdat ze deels organisch, deels technologisch zijn, zijn ze bij uitstek grensoverschrijdende wezens. Aan de hand van de cyborg stelt Haraway in haar manifest allerlei tweedelingen ter discussie, zoals tussen organismen en machines, tussen mensen en dieren, tussen mannen en vrouwen, tussen zwart en wit. Haraway laat zien dat dit soort uitsluitende tweedelingen historische constructen zijn; ze hebben niets te maken hebben met een oorspronkelijke natuur. Op dezelfde manier bestaat er geen natuurlijke of oorspronkelijke mens: de grenzen die we zelf hebben geconstrueerd, kunnen we ook weer verschuiven.
In The Companion Species Manifesto (2003) en When Species Meet (2008) staan de relaties tussen mensen en dieren centraal. Haraway bekritiseert benaderingen die de mens als middelpunt van het bestaan beschouwen. Mensen en dieren (of: menselijke en niet-menselijke dieren) delen een wereld en beïnvloeden elkaar wederzijds.
In A Cyborg Manifesto benoemt Haraway ‘het plezier dat het doelbewust verwarren van grenzen oplevert’. Het belang van het verwarren van grenzen stelt Haraway niet alleen expliciet aan de orde in haar boeken, maar toont ze ook impliciet door interdisciplinair te werken. Zo combineert Haraway niet alleen biologie met filosofie, maar vermengt ze ook wetenschap met cultuur, kunst en politiek.
Relevante berichten
Close Reading: Haraway wil de cyborg niet vastpinnen
Donna Haraway analyseert de cyborg in een gelaagd manifest dat leest als een roman met te veel personages. Het cyborgmanifest van de Amerikaanse bioloog en filosoof Donna Haraway is een veelgeprezen en veelgeciteerd werk in uiteenlopende filosofische niches. Het manifest, waarin de schrijver techniekfilosofie verbindt met feminisme, marxisme en… Read More
Gereedschap voor nieuwsgierigheid
Toen Ike Kamphof ging samenleven met drie kippen werd haar eigen lichaam gereedschap in het denken over mens-dierrelaties. Aan de hand van haar ervaringen bespreekt zij hoe lichamelijke resonantie vorm krijgt tussen mens en kip. Het ontwikkelen van nieuwsgierigheid speelt daarbij een belangrijke rol. Sinds anderhalf jaar wonen in onze tuin… Read More
De dierentuin van Donna Haraway
De Amerikaanse Donna Haraway staat bekend als inspirerend maar moeilijk – haar oeuvre bevat cyborgs, transgene muizen, vampieren en auto-immuunsystemen. Een boek met gebundelde interviews werpt meer licht op haar werk én privéleven. OncoMouse is een raar beestje. Het is het eerste transgene dier dat door de onderzoeksindustrie als… Read More