Home Auteurs Jeroen Hopster

Ik beschouw filosofie als strijd tegen vanzelfsprekendheid. Mensen zijn van nature geneigd om de status quo voor lief te nemen. Het vergt denkkracht om je alternatieven te verbeelden, en gearriveerde waarheden kritisch tegen het licht te houden.

Filosofie is taboedoorbrekend en grensverleggend: er zijn geen onderwerpen waar je je als filosoof niet aan kunt wagen. Samen met Maarten Boudry heb ik in Filosofie Magazine een aantal jaar de rubriek Denkfouten geschreven, over de cognitieve en retorische dwaalsporen waarop redeneringen en discussies vaak belanden. Met de Nederlandse boeddhist Han de Wit heb ik het boek Boeddhisme voor Denkers gepubliceerd, over de lessen die westerse denkers kunnen meenemen uit het boeddhistische gedachtegoed. En aan de Universiteit Utrecht doe ik promotieonderzoek naar evolutie en ethiek: wat zijn de evolutionaire bouwstenen van de menselijke moraal?

Wat als…

Mijn nieuwste project is een filosofie van ‘wat als-vragen’. Iedereen vraagt zich weleens af wat er gebeurd zou zijn als… Als je die bewuste dag niet in de auto was gestapt. Als je je geliefde niet tegen het lijf was gelopen. Als je je droom had nagejaagd.

Zulke ‘wat als-vragen’ kun je stellen over je eigen leven, maar ook over de menselijke geschiedenis, of over het evolutieproces. Wat als Hitler was toegelaten tot de kunstacademie? Wat als de meteoriet die de dinosauriërs deed uitsterven niet was ingeslagen? Zulke vragen spreken tot de verbeelding; zowel wetenschappers, schrijvers, als filmmakers zijn ermee aan de haal gegaan:  

Over historische ‘wat als-vragen’ heb ik het boek De andere afslag: hoe had het leven anders kunnen lopen? geschreven. Mijn stelling is dat het antwoord op zulke vragen geen pure speculatie is. Er bestaan denkgereedschappen waarmee we inzicht kunnen krijgen in hoe de dingen anders hadden kunnen lopen. En behalve het verschaffen van inzicht, dragen die antwoorden ook bij aan onze emotionele belevingswereld: ze geven een extra dimensie aan de schoonheid en tragiek van het bestaan.

Artikelen geschreven door Jeroen Hopster

denkfouten Jeroen Hopster Maarten Boudry
denkfouten Jeroen Hopster Maarten Boudry
Denkfouten
Voor leden

Denkfouten: We leven in een simulatie

Als toekomstige beschavingen onze realiteit perfect kunnen simuleren is de kans groot dat wij nu in een sumulatie leven.

Lees meer
Denkfouten: Neusdrukken
Denkfouten: Neusdrukken
Denkfouten
Voor leden

Denkfouten: Neusdrukken

Druk iemand met de neus op de feiten… …en hij stelt zijn mening vanzelf bij. Hoe laat je iemand van mening veranderen? Druk hem met de neus op de feiten, en hij stelt zijn mening vanzelf bij. Toch? De menselijke psychologie werkt anders. Veel mensen hebben nogal onwrikbare overtuigingen. Read More

Lees meer
Loslaten als levenskunst
Loslaten als levenskunst
Levenskunst
Voor leden

Loslaten als levenskunst

Boeddhistische paradox: probeer de dingen niet naar je hand te zetten, maak geen levensplan, doe niet aan carrièreplanning maar durf het allemaal los te laten. Jeroen Hopster legt uit waarom.

Lees meer
Wat doen getallen met ons?
Wat doen getallen met ons?
Voor leden

Wat doen getallen met ons?

We leven in een tijdperk van machtige cijfers. Geven die ons alleen maar meer inzicht, vraagt Jeroen Hopster zich af, of scheppen ze ook een nieuwe wereld? En hoe wenselijk is dat?  Targets op de werkvloer, peilingen in de politiek en citatie-aantallen in de wetenschap: steeds vaker zijn getal en… Read More

Lees meer
Rookt u?
Rookt u?
Voor leden

Rookt u?

Onze levensstijl verandert de genen van ons nageslacht, zo leert de epigenetica. Jeroen Hopster vraagt zich af of we nog wel mogen roken, drinken en op de bank hangen. Je kunt je zegeningen tellen. Om die helblauwe ogen die je van je vader hebt meegekregen, of om de sportieve aanleg… Read More

Lees meer
creativiteit creatieve geest Oliver Sacks
creativiteit creatieve geest Oliver Sacks
Bewustzijn

De creatieve geest breekt met het bestaande

Volgens Noam Chomsky heeft de menselijke geest een raadselachtig scheppend vermogen. Wat is het geheim achter onze creativiteit?

Lees meer
Wouter Oudemans: ‘Planten zijn slimmer en smeriger dan je denkt’
Wouter Oudemans: ‘Planten zijn slimmer en smeriger dan je denkt’
Mens en natuur
Voor leden

Wouter Oudemans: ‘Planten zijn slimmer en smeriger dan je denkt’

De mens heeft planten systematisch onderschat, stellen filosofen Wouter Oudemans en Norbert Peeters. Planten zijn gewiekster dan gedacht – en de mens is plantaardiger dan ons lief is. Waarom hebben perziken zo’n lekker zoete smaak? De gangbare verklaring daarvoor is dat wij de vruchten eindeloos hebben doorgefokt, om ze aan onze smaakwensen… Read More

Lees meer
Denkfouten: Beroep op autoriteit?
Denkfouten: Beroep op autoriteit?
Denkfouten
Voor leden

Denkfouten: Beroep op autoriteit?

Een klassieker in het lijstje van drogredenen: een beroep op de autoriteit die een bewering doet, maakt die bewering nog niet waar. De filosofie heeft geen tekort aan anti-autoritaire dwarsdenkers die deze denkfout hebben willen ontmaskeren. Neem Descartes. Die benadrukte dat het eigen verstand het enige kompas is van… Read More

Lees meer
De esthetische revolutie
De esthetische revolutie
Schoonheid
Voor leden

De esthetische revolutie

‘De romantici wilden een menselijke wereld creëren in een niet-menselijk universum.’ Cultuurhistoricus Arnold Heumakers over onze (nog steeds) romantische kijk op kunst. Heb je je weleens afgevraagd waarom je in een museum, bij de afdeling Middeleeuwse Kunst, zoveel crucifixen en Mariabeelden ziet? Een beetje variatie was toch leuk geweest.’ Arnold Heumakers glimlacht… Read More

Lees meer
Markus Gabriel filosoof waarom de wereld niet bestaat
Markus Gabriel filosoof waarom de wereld niet bestaat

De wereld bestaat niet

Volgens Markus Gabriel (1980) bestaat de wereld niet, en is de metafysica dood. ‘Maar heksen bestaan wel degelijk.’

Lees meer
Trudy Dehue betere mensen gezondheidspolitiek
Trudy Dehue betere mensen gezondheidspolitiek
Politiek

Trudy Dehue: ‘We zijn in de greep van een gezondsheidspolitiek’

We worden geacht om op eigen kracht aan onze gezondheid te werken, constateert Trudy Dehue. Volgens de filosoof leidt dat tot angst.

Lees meer
Alain de Botton: ‘Kunst is therapie’
Alain de Botton: ‘Kunst is therapie’
Kunst

Alain de Botton: ‘Kunst is therapie’

Alain de Botton was gastconservator van het Rijksmuseum: ‘Ik hoop dat mensen het prestige van kunst durven te bekritiseren.’

Lees meer