Denkfouten
‘In de rechtszaal draait het niet om de waarheid’
Ton Derksen krijgt mensen uit de gevangenis met wetenschapsfilosofie. ‘Dat iets logisch lijkt, betekent nog niet dat het waar is.’
Denkfout: Misplaatste zekerheid
Je zoekt naar zekerheid met betrekking tot kennis die feilbaar is Waarschijnlijkheid is de gids van het leven’, luidt een oude filosofische wijsheid – een variant erop vinden we al bij Cicero (106–43 v.Chr.). Verrassend, want bij de Romeinen hoef je gewoonlijk niet aan te kloppen voor inzichten over… Read More
Denkfout: Onze generatie bevindt zich op een keerpunt
We bevinden ons op een keerpunt. Het is vijf voor twaalf. Er is een point of no return bereikt. Het beslissende moment is aangebroken. Waarover gaat het precies? Dat kan van alles zijn. Overbevolking, robotisering, bijensterfte, islamisering, het einde van de euro. Telkens opnieuw hoor je dat de… Read More
Denkfout: Straatjes schoonvegen
Als je historische straatnamen wijzigt… … vervals je de geschiedenis. Enkele weken geleden stond in de Volkskrant een betoog tegen de naamsverandering van straten en instellingen, vernoemd naar zeehelden uit de vaderlandse geschiedenis. ‘Helden’ die zich inlieten met, naar hedendaagse opvattingen, verwerpelijke praktijken. Volgens de auteur van het… Read More
Denkfout: Vragen naar een verborgen agenda
Je maakt een inhoudelijk punt … … Je gesprekspartner gaat er niet op in en vraagt je naar je verborgen agenda Wat is de bedoeling van deze rubriek? Wel, we willen veelvoorkomende denkfouten en retorische trucjes onder de aandacht brengen. Maar misschien is er ook een achterliggende bedoeling,… Read More
Denkfout: Evolutionair voordeel nastreven
Wanneer iets evolutionair voordeel biedt… … dan moeten we het nastreven. De historicus Yuval Noah Harari stelt in zijn bestseller Sapiens een paradox aan de kaak. Een van de grootste evolutionaire succesverhalen van zoogdieren op onze planeet betreft de evolutie van runderen. Zo’n twaalf millennia geleden, ten tijde… Read More
Denkfout: vinden dat generaliseren uit den boze is
Niet alle zwanen zijn wit… … dus je mag geen uitspraak doen over de kleur van zwanen Indien de volgelingen van Karl Popper een mascotte hadden, dan zou het Cygnus atratus zijn: de zwarte zwaan. Dat nietsvermoedende Australische dier weerlegde volgens de filosofische legende de universele generalisatie ‘Alle… Read More
Denkfout: Een doemscenario schetsen
Je denkt dat maatregel A leidt tot doemscenario B … … dus beschouw je maatregel A als onwenselijk De ChristenUnie vreest dat de initiatiefwet ‘Voltooid Leven’ de opmaat vormt voor stigmatisering van ouderen. De PVV beschouwt het dragen van hoofddoekjes door overheidsfunctionarissen als eerste stap richting de invoering… Read More
Denkfout: Doen alsof je tegenstrever je monddood wil maken
Wanneer je in het nauw bent gedreven tijdens een debat … … verklaar je dat je monddood bent gemaakt In Plato’s dialoog Charmides onderwerpt Socrates zijn gesprekspartner Critias aan een kruisverhoor over de definitie van ‘bezonnenheid’ (sofrosune). Critias is een te duchten tegenpartij. Andere gesprekspartners van Socrates beperken… Read More
Denkfout: Twee perspectieven op gelijke voet zetten
Dat een verhaal twee kanten heeft… …betekent niet dat die dezelfde aandacht verdienen Hoor- en wederhoor is een klassiek streven in de journalistiek: belicht twee kanten van een verhaal, geef beide partijen een stem. Dat is een vorm van journalistieke fairness, die op het eerste gezicht garant staat voor… Read More
