Home Auteurs Jeroen Hopster

Ik beschouw filosofie als strijd tegen vanzelfsprekendheid. Mensen zijn van nature geneigd om de status quo voor lief te nemen. Het vergt denkkracht om je alternatieven te verbeelden, en gearriveerde waarheden kritisch tegen het licht te houden.

Filosofie is taboedoorbrekend en grensverleggend: er zijn geen onderwerpen waar je je als filosoof niet aan kunt wagen. Samen met Maarten Boudry heb ik in Filosofie Magazine een aantal jaar de rubriek Denkfouten geschreven, over de cognitieve en retorische dwaalsporen waarop redeneringen en discussies vaak belanden. Met de Nederlandse boeddhist Han de Wit heb ik het boek Boeddhisme voor Denkers gepubliceerd, over de lessen die westerse denkers kunnen meenemen uit het boeddhistische gedachtegoed. En aan de Universiteit Utrecht doe ik promotieonderzoek naar evolutie en ethiek: wat zijn de evolutionaire bouwstenen van de menselijke moraal?

Wat als…

Mijn nieuwste project is een filosofie van ‘wat als-vragen’. Iedereen vraagt zich weleens af wat er gebeurd zou zijn als… Als je die bewuste dag niet in de auto was gestapt. Als je je geliefde niet tegen het lijf was gelopen. Als je je droom had nagejaagd.

Zulke ‘wat als-vragen’ kun je stellen over je eigen leven, maar ook over de menselijke geschiedenis, of over het evolutieproces. Wat als Hitler was toegelaten tot de kunstacademie? Wat als de meteoriet die de dinosauriërs deed uitsterven niet was ingeslagen? Zulke vragen spreken tot de verbeelding; zowel wetenschappers, schrijvers, als filmmakers zijn ermee aan de haal gegaan:  

Over historische ‘wat als-vragen’ heb ik het boek De andere afslag: hoe had het leven anders kunnen lopen? geschreven. Mijn stelling is dat het antwoord op zulke vragen geen pure speculatie is. Er bestaan denkgereedschappen waarmee we inzicht kunnen krijgen in hoe de dingen anders hadden kunnen lopen. En behalve het verschaffen van inzicht, dragen die antwoorden ook bij aan onze emotionele belevingswereld: ze geven een extra dimensie aan de schoonheid en tragiek van het bestaan.

Artikelen geschreven door Jeroen Hopster

held helden verzetsgroep Dalfsen Ommen verzet Tweede Wereldoorlog moreel geluk
held helden verzetsgroep Dalfsen Ommen verzet Tweede Wereldoorlog moreel geluk
Toeval

Hebben helden niet gewoon mazzel?

Als alles het gevolg is van omstandigheden, zou moraal een kwestie van geluk zijn. Jeroen Hopster vraagt zich af of het zo simpel is.

Lees meer
moreel dilemma FM3 virtual reality realiteit spiegel vr-bril Alice in Wonderland gordijnen
moreel dilemma FM3 virtual reality realiteit spiegel vr-bril Alice in Wonderland gordijnen
Bewustzijn
Voor leden

Moreel dilemma: is een leven in de realiteit betekenisvoller dan in virtual reality?

Gesimuleerde werelden zullen in de toekomst steeds talrijker worden. Moeten we de realiteit verkiezen?

Lees meer
Moreel dilemma mag iemand zich aan samenleving onttrekken nieuws mijden nieuwsmijders
Moreel dilemma mag iemand zich aan samenleving onttrekken nieuws mijden nieuwsmijders
Moreel dilemma
Voor leden

Moreel dilemma: mag iemand zich aan de samenleving onttrekken?

Sommige Nederlanders mijden het nieuws. Anderen willen niets meer met de overheid te maken hebben. Is dat moreel toelaatbaar?

Lees meer
natuur rechten leeuw rechtspersoon
natuur rechten leeuw rechtspersoon
Mens en natuur
Voor leden

Moreel dilemma: moet de natuur rechten krijgen?

Steeds meer natuurgebieden, rivieren en dieren krijgen de status van rechtspersoon. Is dat een goed idee?

Lees meer
taal inclusief inclusie schaar wolk
taal inclusief inclusie schaar wolk
Moreel dilemma
Voor leden

Moreel dilemma: moet taal altijd inclusief zijn?

Het Nederlands is van iedereen: alle taalgebruikers moeten zich erin erkend voelen. Maar kun je er wel voor zorgen dat dat zo is?  

Lees meer
bestaanszekerheid moreel dilemma basisinkomen
bestaanszekerheid moreel dilemma basisinkomen
Economie
Voor leden

Moreel dilemma: moet iedereen een basisinkomen krijgen?

Een basisinkomen kan mensen uit de armoede trekken. Maar volgens critici speelt het profiteurs in de kaart. Is het wel een eerlijke maatregel?

Lees meer
oorlogsgeweld rechtvaardigheid geweld weegschaal ogen
oorlogsgeweld rechtvaardigheid geweld weegschaal ogen
Het kwaad
Voor leden

Moreel dilemma: mag je oorlogsgeweld met geweld bestrijden?

Is geweld beantwoorden met geweld altijd gerechtvaardigd in oorlogstijd?

Lees meer
activisme activisten moreel dilemma Vincent van Gogh soepblik soep klimaatactivisme
activisme activisten moreel dilemma Vincent van Gogh soepblik soep klimaatactivisme
Moreel dilemma
Voor leden

Moreel dilemma: mogen activisten te ver gaan?

Extreme daden helpen activisten om gezien en gehoord te worden. Maar zijn die daarmee ook gerechtvaardigd?

Lees meer
algoritmes eerlijk moreel dilemma kunstmatige intelligentie
algoritmes eerlijk moreel dilemma kunstmatige intelligentie
Mens en techniek
Voor leden

Moreel dilemma: kunnen algoritmes eerlijk beslissen?

Eerlijke algoritmes moeten ‘algoritmische discriminatie’ tegengaan. Maar kan eerlijkheid wel geprogrammeerd worden?

Lees meer
protocol kunstmatige intelligentie rustpauze pauze ban pacman
protocol kunstmatige intelligentie rustpauze pauze ban pacman
Mens en techniek
Voor leden

Moreel dilemma: heeft kunstmatige intelligentie een rustpauze nodig?

Prominenten uit de techindustrie roepen op tot een tijdelijke ban op de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Is zo’n pauze nodig?

Lees meer
koloniale kunst kolonialisme piraten
koloniale kunst kolonialisme piraten
Kunst
Voor leden

Moreel dilemma: moeten musea koloniale kunst teruggeven?

Veel cultureel werelderfgoed bevindt zich in westerse musea. Moeten hun koloniale collecties terug naar de oorspronkelijke eigenaren?

Lees meer
Spin DNA
Spin DNA
Identiteit
Voor leden

Moreel dilemma: mag je uit nieuwsgierigheid je DNA laten testen?

Het is leuk om je DNA te laten testen. Maar is het wel ethisch verantwoord, gezien je familie daar ook de gevolgen van ondervindt?

Lees meer