Richard Sennett

“De woorden “autoriteit” en “macht” worden vaak door elkaar gebruikt.”

De gilden die in de vroegmoderne tijd het productiewezen beheersten, stonden bekend om de kwaliteit van het werk dat zij afleverden. Maar tegenwoordig betalen wij lang niet altijd voor kwaliteit: bedrijven kunnen winstgevend zijn, ook al maken zij ondermaatse producten. In een kapitalistisch systeem zetten werknemers zich vaak niet met volle overgave in voor hun product: zij worden te weinig gestimuleerd om trots te willen zijn op wat zij maken. In De Ambachtsman (2008) zoekt Richard Sennett naar een oplossing voor dit probleem: welke veranderingen zijn nodig om de vaardigheden van ambachtslieden beter te ontwikkelen?

Sennetts interesse in arbeid en sociale verbanden is biografisch geworteld. In zijn jeugd was de Amerikaan een getalenteerd cellist, maar hij moest een muzikale carrière prijsgeven na een mislukte operatie aan zijn linkerhand. Min of meer noodgedwongen verkoos hij een carrière in de wetenschap, en met succes: als socioloog is hij een toonaangevende denker op het gebied van stad en arbeid.

Toch klinkt in Sennetts wetenschappelijke werk de cellist nog altijd mee. Hij neemt het op voor volharding, voor routine en traditie, voor de verbinding tussen hoofd en hand – voor het ware vakmanschap. Vrijwel ieder mens heeft het in zich om uit te blinken in een ambacht. Op dat potentieel spelen westerse samenlevingen echter nauwelijks in. Zo gaan de VS er stilzwijgend vanuit dat slechts een elite van de bevolking in staat is om zich te ontwikkelen tot excellente werkers; een onevenredig groot deel van overheidsinvesteringen komt toe aan een kleine bovenlaag. De gedachte overheerst dat hoogwaardige vakmensen een schaars goed vormen. Maar volgens Sennett is dat een fabeltje: in de vaardigheden die typisch zijn voor een goede vakman, zoals het lokaliseren van problemen en het bedenken van alternatieven, kan bijna iedereen zich oefenen. Wie denkt dat alleen de elite goed werk levert, zal de massa negeren en laat daarmee een grote voorraad van talent afsterven.