Boekenkast november 2023

‘Leven, dat is natuurlijk nooit eenvoudig,’ schrijft Albert Camus in De mythe van Sisyphus. In alle werken van Camus staan filosofische onderwerpen centraal. Toch heeft Camus niet op een systematische manier filosofie bedreven. Zelf beweerde hij dan ook dat hij geen filosoof is. Dat dat onterecht is blijkt ook uit dit boek van Roel Meijvis, waarin hij het denken van Camus bespreekt. Hij legt de ideeën van de Frans-Algerijnse filosoof over vreemdheid, logica, natuur, ethiek en activisme helder en precies uit.

De glimlach van de aarde. Het voelende denken van Albert Camus
Roel Meijvis
ISVW Uitgevers
224 blz.
€ 19,95

Voor de rubriek ‘Het moment’ van ­Filosofie Magazine interviewde Carolien van Welij jarenlang schrijvers, kunstenaars en wetenschappers over het moment dat filosofie hun leven veranderde. Zo leerde striptekenaar Barbara Stok dankzij Epicurus haar kinderloosheid te accepteren, herontdekte schrijver Bregje Hofstede met Susan Sontag haar lichaam en durft museumdirecteur Benno Tempels door Michel Foucault anders naar kunst te kijken. Deze interviews zijn nu gebundeld in Wat denken doet, met een voorwoord van onze hoofd­redacteur Coen Simon. Het boek laat zien wat filosofie teweeg kan brengen.

Wat denken doet. Als filosofie je leven verandert
Carolien van Welij
ISVW Uitgevers
240 blz.
€ 24,95

Hoe is de wereld ontstaan? En bestaan goed en kwaad? In dit boek buigen wetenschapper Peter Mooij en schrijver Joke van Leeuwen zich over negen ‘grote vragen’ die de mens zichzelf al eeuwen stelt. Vroeger vonden we antwoorden in mythes en verhalen. Tegenwoordig kijken we naar de filosofie en de wetenschap, maar die spreken minder tot de verbeelding. Daarom combineren Mooij en Van Leeuwen een wetenschappelijk of filosofisch antwoord op een grote vraag met een eigen mythe of gedicht. Een toegankelijk boek waarin nieuwe, betoverende verhalen betekenis geven aan de wereld om ons heen.

Onze hersenen van sterrenstof. De essentie van ons bestaan in feit en fictie
Peter Mooij en Joke van Leeuwen
Thomas Rap
192 blz.
€ 22,99

In het jaar 415 werd de vrouwelijke filosoof Hypatia op gruwelijke wijze vermoord. In Kwaad spreken laat de Belgische filosoof Sigrid Wallaert zien dat dit geen op zichzelf staand incident is. Mannen worden sneller geloofd dan vrouwen, en mondige vrouwen krijgen vaker te maken met geweld. Geïnspireerd door de Britse filosoof Miranda Fricker, die de theorie van het ‘kennisonrecht’ ontwikkelde, vraag Wallaert zich af: wie mag er boos zijn en wie niet? Een beknopt, essayistisch boek dat maatschappelijke vragen en persoonlijke anekdotes combineert met hedendaagse feministische filosofie.

Kwaad spreken. Wie gelooft de boze vrouw?
Sigrid Wallaert
Letterwerk
72 blz.
€ 16,50

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Kan de filosofie troost bieden als je rouwt om een groot verlies? De Romeinse staatsman, filosoof en redenaar Cicero meende van wel. Als hij zijn geliefde dochter Tullia verliest, is hij daar kapot van. Om zichzelf te troosten schrijft hij een zelfhulpboek waarin hij alle redenen op een rijtje zet om niet zo verdrietig te zijn. Het helpt, zo schrijft hij, ‘want de filosofie kent de opeengehoopte ellende van de mensheid heel goed en doorziet die heel precies’. Het boek is een reconstructie van het verloren gegane origineel op basis van bewaarde fragmenten.

Troost bij rouw
Pseudo-Cicero
vert. Jan Bloemendal
Noordboek
112 blz.
€ 17,90

Voor de titel ‘de eerste wetenschapper’ zijn heel wat kandidaten. Over Aristoteles, Galileo Galilei, Francis Bacon en vele anderen is gesteld dat ze de eerste waren die op een wetenschappelijke manier nadachten. Maar wat houdt dat in? De Italiaanse natuurkundige Carlo Rovelli betoogt dat daarvoor twijfel aan gevestigde zekerheden doorslaggevend is. En die vinden we volgens hem voor het eerst bij de Griekse filosoof Anaximander, die tegen het heersende wereldbeeld in geloofde dat de aarde een steen is die in de lucht zweeft. Een vlotte vertelling over een onderschatte denker.

Anaximander en de geboorte van het wetenschappelijke denken
Carlo Rovelli
Nieuwezijds
200 blz.
€ 24,99

Sinds de Poolse schrijver Olga Tokarczuk in 2018 de Nobelprijs voor literatuur won, is haar werk in zwang. Na de roman Jaag je ploeg over de botten van de doden en de prachtige essaybundel De tedere verteller verschijnt nu ook haar nieuwe roman Empusion in het Nederlands: een unheimische hertelling van De toverberg van Thomas Mann. Net als bij Mann filosofeert een aantal elitaire figuren erop los in hun pension. Maar algauw begint hun verheven ideeënstrijd te ontrafelen. In deze intelligente roman onderzoekt Tokarczuk de grenzen van de redelijkheid.

Empusion (roman)
Olga Tokarczuk
De Geus
384 blz.
€ 27,99

Een jaar geleden overleed Bruno Latour, een van de belangrijkste denkers van deze tijd. Wanneer een inspirerende filosoof er niet meer is, kun je rouw ervaren omdat diegene je nooit meer kan verrassen met een nieuwe gedachte. Gelukkig vormt De aarde bewonen nog een kleine toegift. Journalist Nicolas Truong interviewde de Franse filosoof en socioloog over de belangrijkste thema’s uit zijn werk, van de levende aarde tot het belang van collectief handelen. Dat Latour op het einde ook zijn kleinzoon toespreekt, maakt dit al helemaal een hartverwarmend boek.

De aarde bewonen. Nicolas Truong in gesprek met Bruno Latour
Bruno Latour
Octavo
120 blz.
€ 20,-

Er is voor het menselijk lijden ‘geen andere uitweg dan de weg erdoorheen’, meende dichter Robert Frost. Kieran Setiya, hoogleraar filosofie aan het MIT in Boston, haalt het citaat aan als antidotum tegen het idee dat we tegenspoed moeten wegdrukken en het goede moeten nastreven. Ellende en tegenslag zijn inherent aan het leven, benadrukt Setiya, die zelf met chronische pijn leeft. Aan de hand van de morele filosofie laat hij overtuigend zien dat we niet moeten wegkijken van rampspoed, maar er juist beter naar moeten kijken.

Het leven is zwaar. Filosofie van de tegenslag
Kieran Setiya
Nieuwezijds
240 blz.
€ 24,99