Jenny Slatman wint met haar boek Nieuwe lichamelijkheid de Hypatiaprijs 2024, de prijs voor het beste Nederlandstalige filosofieboek van de afgelopen twee jaar geschreven door een vrouw. ‘Slatman opent de ogen voor vaak verborgen, miskende vormen van lichamelijkheid en geeft inspirerende suggesties voor een nieuwe kijk,’ schrijft de jury in haar rapport. De Hypatiaprijs is een initiatief van de Society for Women in Philosophy (SWIP) en werd uitgereikt op zaterdag 18 mei 2024 in literair theater Perdu in Amsterdam.
Vijf boeken maakten dit jaar kans op de Hypatiaprijs. Naast het winnende boek Nieuwe lichamelijkheid, waren dat Apocalypsofie van Lisa Doeland, Autonomie van Miriam Rasch, Limitarisme van Ingrid Robeyns en Noch engel, noch beest van Hanna Vandenbussche.
Jenny Slatman – Nieuwe lichamelijkheid
Ben je ziek, dan zal er wel iets mis zijn met je lichaam. En zit de ziektehaard niet in je lichaam, dan zal er wel geestelijk iets met je aan de hand zijn. Tenminste, dat is hoe artsen en andere zorgprofessionals vaak te werk gaan. Maar daarbij vergeten ze dat een lichaam altijd functioneert in relatie met de wereld eromheen, schrijft Jenny Slatman, hoogleraar Medical & Health Humanities aan Tilburg University, in Nieuwe lichamelijkheid.
Te dik, te klein, te zwaar of te groot – op allerlei manieren kan het voelen alsof je lichaam niet in de wereld past. Daarom moeten we naar een ‘nieuwe lichamelijkheid’ toe, vindt Slatman. We moeten het lichaam niet meer zien als een op zichzelf staand ding, maar als iets wat altijd in relatie staat tot de wereld eromheen.
Nieuwe lichamelijkheid
Jenny Slatman
Noordboek
216 blz.
€ 22,90
Lisa Doeland – Apocalypsofie
Je hoeft de krant maar open te slaan en je wordt ermee geconfronteerd: we stevenen af op een klimaatramp. Volgens filosoof Lisa Doeland is die ramp allang gaande: elke dag sterven er dieren- en plantensoorten uit en verliezen mensen hun grondgebied. ‘Filosofie is leren sterven,’ zeiden Socrates en Montaigne. Maar in onze tijd is filosofie leren uitsterven, meent Doeland.
Hoe kunnen we leven met de verwoesting die we aanrichten? De oplossing van de fossiele industrie is onze economie circulair maken en recyclen zonder restjes. Doeland wil met Apocalypsofie die ‘groene droom’ doorprikken. Volgens haar proberen we met mythes als ‘groene groei’ enkel onze westerse levensstijl van economische groei en consumentisme op peil te houden.
Apocalypsofie. Over recycling, groene groei en andere gevaarlijke fantasieën
Lisa Doeland
Ten Have
240 blz.
€ 22,-
Miriam Rasch – Autonomie
Verlichtingsdenker Immanuel Kant (1724-1804) riep de mens op autonoom te denken en zich los te maken van de macht van de kerk en de gewoonte. Maar is dat nog mogelijk nu we constant beïnvloed worden door algoritmes en Big Tech? Ja, schrijft filosoof en essayist Miriam Rasch in haar zelfhulpgids Autonomie: we zijn te beïnvloeden, maar we blijven zelfsturende wezens.
Voordat ze tot die conclusie komt stelt Rasch zichzelf de vraag: wat is autonomie? In ieder geval iets anders dan onafhankelijkheid: dat je je compleet vrij en ongebonden door de wereld kunt bewegen, is volgens Rasch ‘altijd een illusie geweest’. Autonomie bestaat uit het leren kennen van je beperkingen en er vervolgens ‘mee dansen’.
Autonomie. Een zelfhulpgids
Miriam Rasch
Prometheus
112 blz.
€ 16,99
Ingrid Robeyns – Limitarisme
Om goed te kunnen leven heb je een minimum aan inkomsten nodig – daar is iedereen het wel over eens. Maar kun je ook te veel hebben? Volgens Ingrid Robeyns, hoogleraar ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht, is dat wel het geval: buitensporig rijke mensen vervuilen meer, corrumperen met hun lobbyactiviteiten het democratisch proces en zijn bovendien ongelukkiger.
In haar boek Limitarisme betoogt Robeyns dat het tijd is voor een rijkdomsgrens. Ze laat zien hoe zo’n limiet in de praktijk zou moeten werken zodat de kloof tussen arm en rijk ophoudt met groeien en de hele samenleving (inclusief de rijken zelf) kan profiteren van het overtollige geld van de superrijken.
Limitarisme. Pleidooi tegen extreme rijkdom
Ingrid Robeyns
De Bezige Bij
384 blz.
€ 27,50
Hanna Vandenbussche – Noch engel, noch beest
De mens is een onwetend en ellendig wezen, dacht de Franse filosoof en wiskundige Blaise Pascal (1623-1662). Toch is dat geen reden tot wanhoop, volgens de Vlaamse filosoof Hanna Vandenbussche, die in 2023 ter ere van Pascals vierhonderdste verjaardag een boek over hem schreef. Want door na te denken over je mens-zijn leer je een bescheiden houding aan te nemen en mededogen te hebben met je lotgenoten in de miserabele menselijke conditie.
Volgens Vandenbussche biedt Pascal nuttige inzichten voor de wereld van vandaag. Is bijvoorbeeld Pascals idee van waarheid als een onbereikbaar ideaal niet een goede rem op ons streven naar onweerlegbare kennis? Is het besef dat geluk onbereikbaar is niet een belangrijke nuance in onze ideologie van maakbaarheid? En wees Pascal niet al op onze wankele overtuigingen waar volksmenners als Donald Trump gretig gebruik van maken?
Noch engel, noch beest
Hanna Vandenbussche
Houtekiet
200 blz.
€ 22,99
Hypatia
De Hypatiaprijs is vernoemd naar de Griekse filosoof, wiskundige en astronoom Hypatia (ca. 355-415) en heeft als doel een podium te bieden aan iedereen die zich identificeert als vrouw in de filosofie in Nederland en Vlaanderen. De jury bestaat dit jaar uit Tinneke Beeckman, Grâce Ndjako, Khadija al Mourabit, Anne Polkamp en voorzitter Annemie Halsema. Twee jaar geleden won Tinneke Beeckman de Hypatiaprijs met Machiavelli’s lef.
