Niccolò Machiavelli

Niccolò Machiavelli is de eerste westerse filosoof die een strikt wetenschappelijk methode in de geest van Aristoteles en Averroës toepaste op de politiek. Machiavelli werd in 1498 benoemd tot vice-kanselier en diplomatiek secretaris van de republiek Florence. De Medici grijpen in 1512 opnieuw de macht in Florence, waarna Machiavelli wordt afgezet en verdacht van verraad. Eenmaal vrijgekomen begint hij zijn belangrijkste werken te schrijven.

Machiavelli zag dat de politieke verdeeldheid van Italië wel eens tot haar ondergang zou kunnen leiden. De ene na de andere barbaar viel de streek binnen en bracht vernieling en ziektes met zich mee. Om Italië van de ondergang te redden, had het land een sterke leider nodig, volgens Machiavelli. Een leider met moed en deugd (virtù), die de politieke situatie naar zijn hand kan zetten. Dat hij hiervoor soms moet liegen en bedriegen of met harde hand moet optreden tegen zijn onderdanen, moet voor lief genomen worden. Het belang van de staat als geheel gaat voor. Dit betekent niet dat het handelen van de vorst immoreel is.

Even tussendoor… Meer lezen over Machiavelli en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Het handelen van de vorst is bepalen voor het succes van een staat, stelt Machiavelli in zijn hoofdwerk, Il principe (de Heerser). De vorst moet sterk zijn als een leeuw en sluw als een vos om zijn macht te behouden. Dit kan hij doen door verstandig gebruik te maken van geweld, door respect van privaatbezit te bevorderen, tradities in ere te houden en materiële rijkdom aan te moedigen. Het is volgens Machiavelli beter voor een vorst om gevreesd te worden door zijn onderdanen dan om geliefd te zijn. Mensen zijn maar wispelturig en kunnen een vorst het ene moment op handen dragen en het volgende moment van hem af willen. Maar wanneer mensen bang zijn voor de vorst zullen ze minder snel geneigd zijn om tegen hem in opstand te komen. Een vorst kan daarom beter af en toe wreed zijn, of wreed schijnen, dan te proberen geliefd te zijn onder zijn volk.