Oefening baart moed
Wat is moed? Volgens Aristoteles (384-321 v.Chr.) draait moed om de balans tussen twee extremen, lafheid en waaghalzerij. Die balans vinden is niet gemakkelijk, want die verschilt per persoon en per situatie. Soms is het laf om hard weg te rennen, soms juist moedig. Moedig zijn kun je volgens de Griekse filosoof daarom niet leren uit boeken; voor deze ‘praktische wijsheid’ is oefening en ervaring nodig.
Tegenslag
We leven in een tijd van grote veranderingen, zegt de Amerikaanse filosoof en psychoanalyticus Jonathan Lear. Ook als je niet weet wat de toekomst gaat brengen, kun je moedig zijn. Volgens Lear kunnen we veel leren van Socrates, die zonder morren ten strijde trok tegen de Perzen, maar ook niet bang was om kritiek te uiten op het bestuur van zijn eigen stadstaat. ‘Moedig zijn betekent ervan uitgaan dat het leven de moeite waard is ondanks tegenslag.’
Elke week de mooiste verhalen lezen over wat oude denkers ons vandaag nog kunnen leren? Schrijf u in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Ridder op de werkvloer
Moed, heldendom, eer – het lijken termen uit een ridderroman. Toch zijn deze zaken volgens hoogleraar rechtstheorie Dorien Pessers van groot belang op de werkvloer, ongeacht of we brandweerman, arts of ambtenaar zijn. Maar door schaalvergroting en verzakelijking worden zulke deugden steeds meer beperkt. Hoe we weer waardig kunnen werken? Door te dromen, zegt Pessers. ‘Waardigheid zit niet in onze zwarte driften, hebzucht, wellust en barbarij, maar in het feit dat wij dat alles kunnen overwinnen als wij ons best doen.’
Faal maar raak
Falen gaat vaak gepaard met pijn en schaamte. Toch pleit filosoof Stine Jensen voor meer ‘faalmoed’. Want wie bang is om te falen, raakt verlamd en komt nergens meer aan toe. ‘Als je daarentegen faalovermoedig raakt en denkt dat je alles zomaar kunt, verdwijnt alle reflectie en is er geen ruimte meer voor angst en pijn.’ Jensen liet zich inspireren door een uitspraak van Søren Kierkegaard: ‘Durven is even je evenwicht verliezen. Niet durven is jezelf verliezen.’
Niet veilig
Volgens filosoof Gerben Bakker zijn we in de ban van veiligheid: alle gevaren moeten worden ingedamd door technologische controle. Dat gaat ten koste van onze vrijheid. Hoe we moedig het gevaar kunnen trotseren om weer vrij te kunnen handelen, leren we bij Hannah Arendt, zegt Bakker. ‘Arendt laat zien dat je tegen veiligheid in kunt denken, door je af te vragen of de primaire impuls van het zoeken naar veiligheid altijd van toepassing is.’
