Over het bestaan van God discussiëren aan de hand van premissen en een conclusie: voor logici geïnteresseerd in de filosofie van religie behoort het tot de orde van de dag. Emanuel Rutten, promovendus aan de Vrije Universiteit, formuleerde onlangs een geheel nieuw godsbewijs. Dat bewijs is gestoeld op de fundamentele onmogelijkheid om zeker te weten dat God niet bestaat, gepaard aan het principe dat als de waarheid van een uitspraak noodzakelijk onkenbaar is, die uitspraak onwaar moet zijn. Oftewel, in de taal van de logica:
1. Voor alle p geldt dat als p noodzakelijk onkenbaar is, dan is p noodzakelijk onwaar
2. De propositie ‘God bestaat niet’ is noodzakelijk onkenbaar
3. Ergo: ‘God bestaat niet’ is noodzakelijk onwaar
4. Ergo: het is noodzakelijk waar dat God bestaat
Gefeliciteerd met het bewijzen van God…
Rutten (lachend): ‘Het is een argument, geen bewijs. Eigenlijk is het ontstaan als bijproduct van mijn promotieonderzoek. Daarin analyseer ik first cause arguments, oftewel: wat komt er kijken bij de logische analyse van een eerste oorzaak? Dit argument vormt daar maar een klein onderdeel van, maar is een geheel eigen leven gaan leiden. Zelfs de website van The New York Times heeft het opgepikt.’
Is het bestaan of niet-bestaan van God iets wat zich logisch laat bewijzen?
‘Er is een lange traditie in de geschiedenis van de wijsbegeerte om rationele argumenten te geven voor het bestaan van God. Na Kant en Russell leek deze traditie min of meer ten einde gekomen, maar de laatste decennia worden er weer nieuwe pogingen ondernomen. Sinds de jaren zeventig is er aan Amerikaanse universiteiten een stille revolutie gaande, waarin de analytische argumentatie voor het bestaan van God een enorme vlucht heeft genomen.’
Hoe verhoudt jouw argument zich tot bestaande godsbewijzen?
‘Van oudsher zijn er drie typen van argumenten voor het bestaan van God: ontologische argumenten zoals dat van Anselmus, teleologische argumenten zoals arguments from design, en kosmologische argumenten zoals dat van Leibniz. Mijn argument valt eigenlijk buiten elk van deze drie categorieën. Het is een epistemisch-modaal argument: specifiek gericht op wat wij kunnen kennen, en hoe zeker wij over die kennis kunnen zijn.
Even tussendoor… Meer lezen over het (niet) bestaan van God? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Er is een eeuwenoude traditie die stelt dat de wereld ten diepste begrijpelijk is. Nog steeds denken veel wetenschappers dat de werkelijkheid in essentie kenbaar is, dat een ‘theorie van alles’ op z’n minst mogelijk is. Mijn argument zegt: als de wereld inderdaad ten diepste kenbaar is, dan kunnen wij op grond daarvan beargumenteren dat God bestaat.’
Vormt dit argument een reden om in God te gaan geloven?
‘Op zichzelf is het argument daarvoor misschien ontoereikend. Maar het draagt wel bij aan de waarschijnlijkheid van theïsme ten opzichte van atheïsme. Je moet het zien als onderdeel van een verzameling aan rationele argumenten voor het bestaan van God. Als die argumenten allemaal in dezelfde richting wijzen, dan zegt dat natuurlijk wel iets.’
