Een bevriend uitgever telde op zijn vijfenvijftigste verjaardag het aantal ongelezen boeken dat hij thuis in de kast had staan en rekende uit welk deel hij daarvan nog voor zijn dood kon hebben gelezen. Ook als hij ruim rekende, en gezond heel oud zou worden, ruimde de formule zijn huis lekker op. En ook zijn gemoed. Want er viel een last van zijn schouders. In plaats van een bucketlist met daarop de belangrijkste werken die je tenminste gelezen moet hebben voor je sterft, stond hij nu ineens oog in oog met een gigantische fuck-it-list vol met boeken die ondanks dat ze zeer de moeite van het lezen waard waren niet meer gelezen hoefden te worden. Simpelweg omdat het niet kon.
Naast ‘Ik denk, dus ik ben’ van René Descartes en ‘Ik weet dat ik niets weet’ van Socrates is er geen bekendere filosofische uitspraak dan What doesn’t kill you makes you stronger. Alleen weet niet iedereen die de quote op de sociale media deelt dat deze oorspronkelijk afkomstig is van Friedrich Nietzsche (1844-1900). Hij staat in zijn spreukenboek Afgodenschemering (Of hoe men met de hamer filosofeert) en het origineel luidt: Was mich nicht umbringt macht mich stärker.
Worden we niet steeds zwakker, tot de dood erop volgt?
De paradox is dat de heroïek van de spreuk heel treffend onze yolo-moraal van bucketlistjes en een voortdurende staat van paniek vat, waarvoor Nietzsche juist waarschuwde. De denkers vóór hem hadden onbedoeld een einde gemaakt aan het geloof in God. Vooral de diepgelovige Immanuel Kant (dit jaar vieren we zijn driehonderdste geboortedag, hoera!) had met zijn Durf te denken! (op 4 in de Top 2000 aller wijzen) God voor eeuwig gepasseerd door het individu volledige autonomie toe te kennen. En als we onszelf de wet mogen stellen, dan is God natuurlijk in één klap werkloos. Nietzsche voorzag de gevolgen van deze goddeloosheid voor onze moraal en voor de zin van het leven. En de diagnose die hij stelde geldt onverkort voor onze tijd: nihilisme. Zonder waardenfundament hebben we het zwaar als we zoeken naar de zin van het leven. Maar laten we in die zoektocht niet denken dat alles wat ons niet doodt ons sterker maakt. Want worden we niet steeds zwakker, tot de dood erop volgt?
Even tussendoor… Meer columns van Coen Simon lezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Wie zorgvuldig met het hamertje van Nietzsche blijft tikken ziet dat ieder mens eindig en feilbaar is. Kortom, durf te denken: fuck it, je kunt niet alles.
