Authenticiteit – betekenis
Authenticiteit betekent ‘echtheid’, ‘oorspronkelijkheid’ of trouw zijn aan je eigen persoonlijkheid, idealen of overtuigingen. Het woord komt van het Griekse authentikos, dat weer is samengesteld uit de worden voor ‘zelf’ (autos) en ‘voltooiing’ (hanuô).
Wat is authenticiteit?
Hoewel het verschil tussen ‘echt’ en ‘onecht’ bij de Griekse filosoof Plato (427-347 v.Chr.) al een belangrijke rol speelt, zijn het Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) en Johann Gottfried Herder (1744-1803) die het ideaal van authenticiteit pas echt populariseren. Volgens deze vroeg-romantische denkers heeft iedereen een unieke innerlijke natuur. Voor een authentiek leven is het zaak daar goed naar te luisteren.
Rousseau waarschuwt vervolgens voor de corrumperende effecten die onze omgeving op ons heeft. Volgens hem kan de maatschappij dingen van ons eisen die in strijd zijn met onze innerlijke natuur, waardoor we van onszelf vervreemden. Denk hierbij aan gearrangeerde huwelijken met mensen waar we niet van houden, of machtsrelaties waarin de ene mens de andere uitbuit.
Authentiek zijn
In de twintigste eeuw borduren denkers als Martin Heidegger (1889-1976), Jean-Paul Sartre (1905-1980) en Simone de Beauvoir (1908-1986) voort op het authenticiteitsbegrip. Deze existentialistische denkers verachten conformisme en mensen die simpelweg doen wat ‘men’ doet. Zo hebben we volgens Sartre altijd de vrijheid om te kiezen, en handelt iemand die zich achter een rol verschuilt voor de verantwoordelijkheid die met die vrijheid komt, ‘te kwader trouw’, oftewel inauthentiek.
Even tussendoor… Meer lezen over authenticiteit? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
In tegenstelling tot Rousseau en Herder heeft de mens volgens de existentialisten echter geen innerlijke essentie die hij als leidraad kan nemen voor een authentiek leven. Authenticiteit draait dan ook niet om ontdekken wie je bent en daarnaar leven, schrijft De Beauvoir, maar om wie je wilt worden.
Kritiek
Hoewel het ideaal van authenticiteit vanaf de achttiende eeuw een grote vlucht neemt, is er ook veel filosofische kritiek. Want leidt het niet tot narcistische navelstaarderij, waarbij we de gemeenschap uit het oog verliezen? Kun je wel authentiek zijn als er helemaal niet zoiets bestaat als een innerlijke essentie? En wordt authentiek leven niet überhaupt onmogelijk, zodra authenticiteit een maatschappelijk gebod wordt?
Relevante berichten
Historisch profiel authenticiteit: jezelf zijn, nu écht!
Authentiek zijn, kan dat wel? Ja, zeggen denkers sinds de Romantiek, ‘elk mens heeft zijn eigen maat’.
Skye Cleary: ‘Authenticiteit is geen zoektocht naar jezelf’
Het gaat niet om wie je bent, maar om wie je wilt worden, volgens Simone de Beauvoir. Skye Cleary ziet in haar een gids voor het goede leven.
Rousseaus verlangen naar oprechtheid
Maarten Doorman schetst het portret van een denker die zocht naar natuurlijkheid – en die zelfs aan potloodventen deed.
Bestaat originaliteit?
Originaliteit is in onze dagelijkse routines vaak ver te zoeken, weet Jonathan Janssen. In een shortread doet hij toch een poging.