Epictetus

“Er is slechts één weg naar geluk en dat is op te houden met je zorgen maken over dingen waar je geen invloed op hebt.”

In de eerste eeuw na Christus werd Epictetus als Griekse slaaf naar Rome gebracht. Daar studeerde hij bij Musonius Rufus, een Romeinse senator en stoïsche filosoof. Na zijn vrijlating onderwees Epictetus zelf in Rome. Later zou hij samen met andere filosofen als Seneca en Marcus Aurelius tot de leidende figuren in de stoïsche filosofie gaan horen.

Elke week aan het denken worden gezet door de grootste denkers uit de geschiedenis van de filosofie? Schrijf u in voor de gratis nieuwsbrief

Filosofie was voor Epictetus geen theoretische discipline, maar een manier van leven. Hoewel hij zelf geen geschriften naliet, bleek uit aantekeningen van zijn leerlingen dat Epictetus vooral praktische aanwijzingen gaf voor het dagelijks leven die ook voor de hedendaagse mens nog uiterst toepasbaar zijn. Met zijn ideeën inspireerde hij onder meer psycholoog Albert Ellis (1913-2007), grondlegger van de Rationeel-Emotieve Therapie waaruit de cognitieve gedragstherapie is voortgekomen.

Thema’s waar Epictetus zich mee bezig hield waren integriteit, zelfdiscipline en persoonlijke vrijheid. Epictetus geloofde dat alle externe gebeurtenissen door het lot werden bepaald en dat feiten niet te veranderen zijn. Toch benadrukte hij dat we onze meningen omtrent de feiten en onze wijze van observeren wel kunnen veranderen. Dus wanneer ons iets overkomt – ik verlies mijn baan of mijn moeder sterft – dan hebben we daar geen controle over. Dit soort gebeurtenissen kunnen dus niet goed of slecht zijn, volgens Epictetus. Wat wel goed of slecht kan zijn, is onze reactie op de gebeurtenissen. De meest vruchtbare houding is volgens Epictetus actief willen wat er gebeurt. Epictetus hield bovendien iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen daden, die we door strenge zelfdiscipline zouden moeten onderzoeken en beheersen.