Boekenkast mei 2023

‘Op jouw bevel ben ik niet alleen van kostuum gewisseld maar ook van karakter, om te laten zien dat ik niet alleen aan de buitenkant maar ook vanbinnen helemaal jouw bezit was.’ Deze zin schreef de geleerde abdis Heloïse rond het jaar 1132 aan abt en filosoof Abelard. De briefwisseling over hun tragische liefdesaffaire en over de filosofische discussies van hun tijd maakte hen tot een beroemd liefdespaar. Uit hun brieven blijkt ook dat het een ongelijke liefde is, waarbij Heloïse zich schikt naar Abelards wensen. Deze prachtige nieuwe vertaling doet hun stemmen herleven.

Alleen maar woorden. Brieven van Abelard en Heloïse
Abelard en Heloïse
vert. Ramon Selles
Damon
240 blz.
€ 29,90

De oorlog in Oekraïne duurt al ruim een jaar. Net als het begin van de oorlog is het verloop ervan onverwacht: de twintigste eeuw lijkt te zijn teruggekeerd, met tanks, loopgraven en de klassieke politiek van vriend en vijand. Maar schijn bedreigt, stelt filosoof Haroon Sheikh in zijn oratie, uitgegeven in boekvorm. Achter de strijd van bondgenoten en bombardementen ziet hij een nieuwe politiek ontstaan die ‘wordt bedreven en gewonnen op onze schermen, via onze maaltijden en in onze huiskamers’. Een geslaagde duiding van deze politieke veranderingen voorbij de actualiteit van de strijd.

De overwinning van de politiek
Haroon Sheikh
Boom
48 blz.
€ 4,90

Wie de idealen van de woke-beweging niet steunt ligt al snel onder vuur in politiek-linkse kringen. Onterecht, vindt de Amerikaanse filosoof Susan Neiman, die zichzelf als links beschouwt. Woke doet juist afstand van de filosofische ideeën die volgens haar onmisbaar zijn voor elk links standpunt: het geloof in vooruitgang, een scheiding tussen recht en macht, en het streven naar universalisme. Neiman beschrijft hoe links de internationale ruk naar rechts kan voorkomen door terug te keren naar de idealen van de Verlichting. Een gloedvol betoog, dat nauw aansluit bij de huidige tijdgeest.

Lees ook het interview met Neiman over Links ≠ woke: ‘Woke ondermijnt haar eigen progressieve doelen’

Links ≠ woke
Susan Neiman
vert. Sonja Matthews
Lemniscaat
157 blz.
€ 9,99

‘Poetin-fluisteraar’, ‘Poetins brein’, ‘Poetins Raspoetin’ – Alexander Doegin wordt in westerse media vaak neergezet als de denker die Poetin ideologisch het meest beïnvloedt. Maar is Doegin wel echt ‘Poetins filosoof’? En waar bestaat Doegins gedachtegoed uit? In dit essay buigt filosoof Victor Kal zich over deze Russische politiek denker, die waarschuwt voor westers nihilisme. Kal concludeert dat Doegin een veel te exotisch denker is om echt van grote invloed te kunnen zijn op de pragmatische Poetin.

Poetins filosoof. Alexander Doegin
Victor Kal
Prometheus
152 blz.
€ 20,-

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je dan in voor de gratis nieuwsbrief

Het bedekken van de schaamstreek is in westerse landen vanzelfsprekend; het woord ‘schaam’ staat er niet voor niets. In dit originele boek laat de Vlaamse hoogleraar urologie Philip Van Kerrebroeck je verder kijken dan onze geschreven en ongeschreven kledingregels. Door andere volkeren, archeologische vondsten en de (kunst)geschiedenis te bestuderen, legt hij de sociale, politieke en culturele verschillen bloot in onze omgang met de cache-sexe, oftewel de schaamlap. Deze zoektocht naar het hoe en waarom van het verbergen van onze naaktheid biedt een fascinerend inkijkje in ons denken over schaamte.

Bedekt. Een antropologische geschiedenis van de schaamlap
Philip Van Kerrebroeck
Sterck & De Vreese
264 blz.
€ 24,90

Wat staat er op het menu? Waarschijnlijk geen aardappelen en salade uit eigen moestuin, maar pasta met pesto uit een potje. Michiel Korthals, emeritus hoogleraar toegepaste filosofie aan Wageningen University, maakt zich zorgen over onze vervreemding van de natuur, die veelal tot uitdrukking komt in onze dagelijkse gewoontes. Korthals’ hoopvolle remedie bestaat eruit een nieuw begrip van de mens te ontwikkelen: niet als consument, maar als aardbewoner. Zijn pleidooi voor een nieuwe relatie tot de planeet is scherp en steekhoudend, vooral dankzij zijn expertise in landbouw en klimaatdiscussies.

Goed leven als aardbewoners. Filosofie van een leefbare planeet
Michiel Korthals
Boom
312 blz.
€ 24,90

Dat muziek ons diep in vervoering kan brengen is zeker. Maar kunnen we de betekenis van muziek ook in woorden vatten? Aan die vraag wijdde de Amerikaanse filosoof Susanne Langer (1895-1985) haar loopbaan. De ervaring van kunst en muziek wordt volgens haar ten onrechte als ‘onzegbaar’ bestempeld. Met haar hoofdwerk Philosophy in a New Key wilde ze ons begrip van betekenis oprekken en de filosofie een nieuwe wending geven. Deze uitgave is een selectie van fragmenten uit haar boeken, die laat zien dat het zonde is dat het werk van Langer haast vergeten is.

Over de betekenis van muziek
Susanne Langer
vert. Thomas Crombez
Letterwerk
200 blz.
€ 24,99

Er is maar één echt geluk en dat is het denken, schreef Aristoteles in zijn Ethica Nicomachea. Dit werk geldt nog steeds als dé filosofische klassieker als het gaat om verlangen en geluk. Vierentwintighonderd jaar later denkt classicus en filosoof Ben Schomakers hier opnieuw over na. Hij treedt in dialoog met de door hem zo bewonderde Aristoteles, maar vraagt zich tegelijk af: is denken niet in tegenspraak met verlangen? Het resultaat is een meanderend essay over onze tegenstrijdige verlangens om te versmelten en autonoom te zijn. Een aanrader, ook vanwege de prachtige literaire stijl.

Lees ook het interview met Schomakers over Verlangen opnieuw: Maakt denken wel gelukkig?

Verlangen opnieuw. Over Aristoteles, liefde en echtheid
Ben Schomakers
Boom
192 blz.
€ 22,90

De eendimensionale mens (1964) van Herbert Marcuse is een klassieker uit de filosofie die langzaam wat in vergetelheid is geraakt. Daar brengt deze nieuwe vertaling verandering in. Een fantastische zaak, want Marcuse geeft een ontluisterende maatschappijkritiek die ook opgaat voor deze tijd. Hij toont dat de kapitalistische ideologie, die sterk gericht is op consumptie, ons verhindert om ons nog een andere wereld voor te stellen – de mens is eendimensionaal geworden. Zijn analyse over de irrationaliteit van de status-quo is ongelooflijk raak. Met een fraai voorwoord door Thijs Lijster.

Lees ook het interview met Lijster over De eendimensionale mens: ‘Volgens Marcuse leven we in het vrije Westen onder een totalitair regime’

De eendimensionale mens
Herbert Marcuse
vert. Huub Stegeman
Athenaeum
280 blz.
€ 24,99