Intelligent design

Intelligent design is de theorie dat de wereld bepaalde eigenschappen heeft die zo complex zijn dat het niet anders kan dan dat ze door een intelligente ontwerper zijn bedacht. Vaak wordt dit argument aangehaald om het bestaan van God te bewijzen.

Een bekend voorbeeld van de intelligent design-theorie komt van de Engelse filosoof William Paley (1743-1805). Stel dat je tijdens een wandeling je voet tegen een steen stoot. Dan is het niet gek om te zeggen dat die steen daar altijd al lag. Maar wat als je tijdens de wandeling een horloge ziet liggen? Het horloge zit zo complex in elkaar dat het niet door brute natuurkrachten kan zijn ontstaan. Het moet door iemand ontworpen zijn. Paley gebruikt dit voorbeeld als analogie voor het ontstaan van de natuur. Net als het horloge bestaat de natuur uit complexe structuren. Daarom gelooft Paley dat de natuur een doelgericht ontwerp is van een intelligente maker, in dit geval God.

Ook de Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) gelooft dat God de intelligente ontwerper van onze wereld is. Volgens Leibniz heeft God de best mogelijke wereld geschapen. Dat die wereld in onze ogen niet perfect is, komt volgens Leibniz doordat de mens beperkte kennis heeft van het ultieme plan van zijn intelligente maker.

In tegenstelling tot Paley en Leibniz zet de Nederlandse filosoof Baruch Spinoza (1632-1677) zich af tegen de intelligent design-theorie. Spinoza stelt God gelijk aan de natuur, waardoor er geen intelligente ontwerper kan zijn. Alles wordt namelijk gereguleerd door de blinde en noodzakelijke wetten van de natuur.

Ook de evolutietheorie van Charles Darwin (1809-1882) is niet te rijmen met de intelligent design-theorie. Natuurlijke selectie was voor Darwin niet het product van een intelligente ontwerper, maar van blinde doelmatigheid. Dat soorten zich aanpassen en dat sommige van die ontwikkelingen de kans op overleven vergroten is geheel willekeurig. Er komt dus geen intelligente ontwerper aan te pas.