Home Leren filosoferen Wat is vrijheid?
Wat is vrijheid?
Filosofie is makkelijker als je denkt

Wat is vrijheid?

Wat is vrijheid?
beeld Mikko Kuiper

Filosofie is makkelijker als je denkt

In ‘Filosofie is makkelijker als je denkt’ helpen we je in vier stappen op weg in het zelf leren denken. Dit keer: wat is vrijheid?

Voelt vrijheid ook altijd vrij?

Is vrij zijn doen wat je wilt?

Gaan geloof en vrijheid samen?

Kan vrijheid zonder verplichting?

Kun je vrij zijn zonder verantwoordelijkheid?

Hoe vrij is de vrije wil?

Ben je vrij als verder niemand vrij is?

Kun je in vrijheid kiezen voor gevangenschap?

‘Vrijheid is beangstigend’

Filosofie is makkelijker als je denkt. Maar word je van denken ook vrijer? Een korte inleiding in de filosofie van vrijheid.

Praktisch niemand is tegen vrijheid. Geen Kamerlid zal verkondigen dat hij vrijheid maar onzin vindt en waar de dodenherdenking van 4 mei regelmatig discussie oproept, staat de vrijheidsviering van 5 mei buiten kijf. Vrijheid vinden we belangrijk, zoveel is zeker. Maar wat is vrijheid eigenlijk? Dat is minder duidelijk. Ben je al vrij als je niet gevangen zit? Of kun je pas van vrijheid spreken als je genoeg geld hebt om van te leven?

Het verschil tussen niet gevangen zitten en genoeg geld hebben is een verschil tussen twee soorten vrijheid. Vrijheid kan betekenen dat je niet gehinderd wordt door anderen, dat je vrij bent van bemoeienis. Niet gevangen zitten hoort bij dit type, dat de Britse filosoof Isaiah Berlin (1909-1997) negatieve vrijheid noemt – vrij van. Positieve vrijheid is daarentegen vrijheid om, de vrijheid om je leven in eigen hand te nemen, de (geldelijke) middelen hebben om je doelen te bereiken.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Geen abonnee? Bekijk de abonnementen Log in als abonnee

In politieke revoluties zijn beide soorten vrijheid van belang, volgens de Duits-Amerikaanse filosoof Hannah Arendt (1906-1975). Een revolutie is vaak allereerst gericht tegen repressie. Mensen komen in opstand omdat ze niet beperkt willen worden in hun overtuigingen of hun godsdienst. Maar revoluties gaan niet alleen om bevrijding, meent Arendt. Bij een geslaagde revolutie zoals de Amerikaanse Revolutie wordt een publieke ruimte gecreeërd, een plaats voor mensen om gezamenlijk de wereld vorm te geven.