Jürgen Habermas

Nederland is een representatieve democratie: het volk verkiest een vertegenwoordiging om besluiten uit te vaardigen. Het aandeel van het volk in de besluitvorming is daarom indirect: onze belangen worden door anderen behartigd, waarbij de stem van de meerderheid de doorslag geeft. Maar wat als jouw ideeën in geen enkel partijprogramma zijn opgenomen? Of als je tot de minderheid behoort? En wat te denken van de macht van lobbyisten op het Binnenhof? Is het volk wel echt aan de macht?

Jürgen Habermas wil de macht dichter bij het volk brengen, middels deliberatieve democratie. Centraal staat niet het politieke systeem, maar het Diskurs – het uitwisselen van voorstellen, ideeën en argumenten op voet van vrijheid en gelijkheid. Habermas koestert  vertrouwen in de redelijkheid van een zuivere discussie: als conflicterende argumenten in een machtsvrije ruimte ter tafel komen, dan zal de logica van het betere argument zegevieren, met de meest rationele uitkomst als resultaat. En voor zulke deliberatie is helemaal geen volksvertegenwoordiging nodig: dat overleg kunnen kleine burgergemeenschappen best zelf voeren.

Even tussendoor… Meer lezen over Habermas en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Habermas is de belangrijkste erfgenaam van de Frankfurter Schule, een school van filosofen en sociologen die in de decennia rond de Tweede Wereldoorlog scherpe maatschappijkritieken ontwikkelde. In zijn omvangrijke oeuvre benadrukt Habermas het belang van een sterke civil society. Onontbeerlijk daarvoor is een goed functionerende publieke ruimte waarin wij communicatief kunnen handelen, door bekritiseerbare argumenten aan te dragen en te zoeken naar wederzijds begrip. Habermas probeert dat ideaal ook zelf in de praktijk te brengen: al is hij al over de 90, hij heeft nog steeds een duidelijke stem in het publieke debat.