Quote
“Om 'ik hou van je' te zeggen, moet men eerst 'ik' kunnen uitspreken”
Romanschrijver en filosoof Ayn Rand (1905-1982) emigreert op 20-jarige leeftijd vanuit de Sovjet-Unie naar Amerika. Individuele vrijheid is de leidraad in haar leven en werk, het communisme vindt ze daarom verwerpelijk.
Haar grote succes kwam met de bestseller The Fountainhead (in het Nederlands vertaald onder de titel De Eeuwige Bron) in 1943. In 1949 werd het boek verfilmd.
Vervolgens verscheen in 1957 nog een succesvol boek van Rand: haar roman Atlas Shrugged, door de lezers van Time magazine uitgeroepen tot het één na belangrijkste boek van de twintigste eeuw. Alleen de Bijbel is belangrijker. De boektitel verwijst naar de Griekse mythe, waarin Atlas de wereld op zijn schouders draagt. Rand ziet de scheppers van de welvaart als moderne Atlassen, en beschrijft welke drama’s het op gaat leveren als zij in staking zouden gaan.
Egoïsme is een deugd
Egoïsme is voor Rand een morele deugd. Altruïsme maakt volgens haar passief. Wie hulp accepteert, onderwerpt zichzelf immers aan wat een ander wenst te geven en onderneemt zelf niets meer. Dat gaat ten koste van creativiteit, en betekent het einde van een welvarende samenleving. Dat klinkt meedogenloos, maar voor Rand is het volkomen rationeel.
Rand wordt zowel gehaat als bejubeld. Zij inspireert door haar optimisme over de mogelijkheden van de mens. Eigen verantwoordelijkheid en creativiteit vindt Rand belangrijk. Wie verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf neemt verantwoordelijkheid voor de samenleving.
Even tussendoor… Meer lezen over Ayn Rand en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
De bemoeienis van de staat moet volgens Rand minimaal zijn. Slechts het beschermen van enkele individuele rechten – zoals lijfsbehoud en bezit – is moreel toegestaan. Alle verdere bemoeienissen gaat ten koste van ondernemerszin en creativiteit. Bemoeienis met de vrije markt is uit den boze.
Objectivisme
Rand ontkent dat haar filosofie – die ze objectivisme noemt – de samenleving zou verwoesten, vanwege doorgeschoten egoïsme. Integendeel: alleen een samenleving van trotse individuen, die hun eigen levensgeluk najagen en verstand verkiezen boven vals sentiment, is rechtvaardig en harmonieus. Alle andere vormen leiden tot geweld.
Samen met onder anderen de Canadese psychotherapeut Nathaniel Branden en diens vrouw richtte Rand de Objectivistische Beweging op. In 1968 kwam er een breuk in de samenwerking tussen het echtpaar Branden en Rand, waardoor de Beweging uiteen viel. De oorzaak is uitgebreid te lezen en zien in het boek en de film Ayn Rand: A sense of Life.
Relevante berichten
Ayn Rand: de literaire egoïst
Jaag onbelemmerd je eigen geluk na, raadde Ayn Rand aan. Alleen dan ben je werkelijk vrij. En het is ook nog eens goed voor de samenleving.
Het verlangen naar echtheid
The Fountainhead van filosoof Ayn Rand was de basis voor het gelijknamige toneelstuk over vrijheid, authenticiteit en leven zonder compromissen.
De naïveteit van het ‘Kapitalistisch manifest’
Hans Achterhuis ontdekte het boek dat dient als Bijbel voor de neoliberalen. ‘Ook ik heb de utopische kracht van het neoliberalisme onderschat.’
Niet ontsnapt aan de vrijheid
De Duitse denker Wolfram Eilenberger brengt vier vrouwelijke filosofen samen en volgt ze in de periode dat Stalin en Hitler aan de macht zijn.