Wat is de zin van het leven? De vraag is bijna clichématig, maar dat weerhoudt filosofen er niet van om op zoek te gaan naar antwoorden. Waar de een zijn heil vindt bij religie, put de ander betekenis uit zijn fulltime baan. In dit weekendlijstje vijf filosofen over de zoektocht naar zingeving.
Atheïstische spiritualiteit
Als God dood is, waar ga je dan op zoek naar zin? ‘Het leven van een atheïst gaat niet over rozen,’ stelt journalist Anton de Wit dan ook. In een bespreking van twee boeken over ‘atheïstische spiritualiteit’ beschrijft hij hoe de ongelovige mens het niet makkelijk heeft: wereldwijd neemt religieus fundamentalisme alleen maar toe, terwijl het atheïsme zelf ‘zijn zeggingskracht en betekenis is verloren’.
Lees hier het artikel van Anton de Wit over zingeving zonder God.
Klassieke zingeving en moraal
De Britse filosoof Bernard Williams gelooft niet dat het leven zin heeft. Niet dat het leven daarmee betekenisloos is, maar we moeten wel af van de “grote verhalen” die veronderstellen dat we betekenis in de wereld kunnen ontdekken. In plaats daarvan neemt hij een voorbeeld aan de oude Grieken: die gaven zin aan het leven van binnenuit.
Lees hier het hele interview met Bernard Williams.
Romantische zingeving
Volgens de Finse filosoof Frank Martela zijn we pas sinds de opkomst van de moderne wetenschap geobsedeerd met de zoektocht naar de zin van het leven. Daarvoor was de wereld nog ‘betoverd’ en dacht men er niet aan de ‘zin van het bestaan’ te bevragen. Onze hedendaagse obsessie met zingeving, ziet Martela als een voortzetting van de Romantiek: romantici ‘kopieerden het oude religieuze denken, maar vervingen “God” door “hart”’.
Het geluk voorbij
In de ogen van psycholoog Emily Esfahani Smith heeft de westerse cultuur een ongezonde relatie met geluk. Het obsessieve streven ernaar maakt ons juist ongelukkiger. In haar boek De kracht van betekenis: Hoe zin te geven aan je leven schrijft Esfahani dat het leven de moeite waard wordt door de betekenis die we er aan geven. Volgens haar moeten we bepaalde gewoontes ontwikkelen die zin geven aan ons leven. ‘Er is meer in het leven dan gelukkig zijn’.
Lees hier het interview met Emily Esfahani Smith over haar boek.
Zingeving door werk
Is werk een voorwaarde voor een zinvol bestaan? Filosofen Simone van Saarloos, Eric Schliesser en Ingrid Robeyns denken na over deze stelling. Geeft werken ons leven zin, of is het meer de ‘illusie van eigenheid’ die je krijgt door te werken, waarmee we onze identiteit uitdragen? Misschien is het wel oneerlijk om werk zo’n grote rol in onze zingeving te geven. Het is immers niet voor iedereen mogelijk om te werken.
Lees hier de hele discussie over de vraag of werk nodig is voor een zinvol bestaan.
