De laatste vijf kanshebbers voor de Socratesbeker 2023 zijn bekend. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de auteur van het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek dat het jaar ervoor is verschenen.
Dit zijn de vijf boeken die kans maken:
Guido van der Knaap, Van Aristoteles tot algoritme. Filosofie van kunstmatige intelligentie
Wat kunnen filosofen uit het verleden ons leren over de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie? De veelal praktische vragen die het vakgebied nu met zich meebrengt, zijn het domein van technici en programmeurs. Guido van der Knaap laat zien dat er met de komst van kunstmatige intelligentie naast deze vragen ook fundamentele vragen ontstaan, waar de filosofische traditie ons bij kan helpen. Kan een machine wel denken? En zijn we als maatschappij met kunstmatige intelligentie beter af?
Lees hier een interview met Van der Knaap: ‘We dragen een lichaam vol informatie met ons mee’
Thijs Lijster, Wat we gemeen hebben
Wat verbindt ons als gemeenschap, vraagt cultuurfilosoof Thijs Lijster zich af. Hij grijpt terug op de meenten; gedeelde bronnen waar iedereen gebruik van maakt zonder dat ze iemands bezit zijn, zoals de bossen, het strand of het internet. Lijster verzet zich tegen het neoliberale denken waarin cruciale aspecten van ons leven, zoals wonen, zorgen en leren, als koopwaar worden behandeld. Met zijn filosofie van de meenten oppert hij een alternatief.
Lees hier een interview met Lijster: ‘Laten we de wereld organiseren als een gemeenschappelijk tuintje’
Gijs van Oenen, Culturele veldslagen. Filosofie van de culture wars
Er gaat geen week voorbij of er worden in Nederland veldslagen uitgevochten. Culturele veldslagen welteverstaan. Van excuses voor het slavernijverleden tot genderneutrale toiletten: over allerlei maatschappelijke kwesties wordt gediscussieerd vanuit de loopgraven van het eigen gelijk. In een diepgravende analyse toont cultuurfilosoof Gijs van Oenen hoe de culture wars worden aangedreven door een combinatie van marxistische vernieuwingen en radicale Franse filosofie.
Lees hier een interview met Van Oenen: ‘Miskenning valt niet uit te roeien’
Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Miriam Rasch, Autonomie. Een zelfhulpgids
In deze tijd van slimme algoritmes en nudging vraagt filosoof Miriam Rasch zich af hoe we autonoom kunnen leven. In Autonomie onderzoekt ze hoe we controle kunnen hebben op ons eigen leven. Immanuel Kant zei al dat we ons moeten bevrijden van slaafse volgzaamheid, maar hoe pak je dat aan? En wat is er eigenlijk erg aan algoritmes die beter dan wijzelf weten wat goed voor ons is?
Lees hier een interview met Rasch: ‘Je kunt jezelf autonoom vormgeven’
Peter Venmans, Gastvrijheid
Gastvrij zijn we als we goede vrienden uitnodigen of een onbekende verwelkomen. In de neoliberale wereld wordt gastvrijheid steeds vaker vercommercialiseerd, meent Peter Venmans. Hartelijkheid is handelswaar geworden. Venmans analyseert de historische context, etymologie en ethiek van het begrip ‘gastvrijheid’. Bestaat er zoiets als ‘echte’ gastvrijheid? En wat zijn de plichten van gast en gastheer of -vrouw?
Lees hier een interview met Venmans: ‘Werkelijke gastvrijheid gaat vaak samen met morele paniek’
Prijsuitreiking
De prijsuitreiking van de Socratesbeker vindt plaats op 12 april in Spui25 in Amsterdam.
De jury bestaat dit jaar uit Pieter Pekelharing (juryvoorzitter en docent filosofie aan de Universiteit van Amsterdam), Bert Bultink (hoofdredacteur Knack), Alexandra van Ditmars (redacteur Filosofie Magazine), Tanny Dobbelaar (recensent filosofie Trouw en docent essayistiek) en Babah Tarawally (columnist Trouw, journalist en auteur).
Jurriën Hamer won vorig jaar de Socratesbeker met Waarom schurken pech hebben en helden geluk. Lees hier het interview met Hamer over zijn winnende boek: ‘Een mens heeft geen controle over zijn keuzes’.
