Boekenkast juni 2024

Eet geen dieren, hield de Oud-Griekse filosoof Pythagoras zijn leerlingen voor. Dieren waren volgens hem bezielde wezens. De Duitse cultuurfilosoof Thomas Macho betwijfelt of de mens van tegenwoordig deze aanbeveling ooit zal volgen; bijna iedere Europeaan eet momenteel zo’n zestig kilo vlees per jaar. Aan de hand van zowel filosofen als literaire auteurs onderzoekt hij de vraag: waarom eten we dieren? Het resultaat is een verrassend, niet moralistisch boek met vele interessante zijpaadjes – van aangeklede teddyberen en Kafka’s kakkerlak tot de gelijkschakeling van machts- en lichaamsomvang.

Waarom we dieren eten
Thomas Macho
Noordboek
128 blz.
€ 19,90

Er zijn twee soorten chaos, meent filosoof Leon Heuts. Er is de creatieve chaos. Die schopt dingen in de war, maar daarmee ontstaat er ook een nieuwe orde, met nieuwe kansen. En er is de destructieve chaos, de chaos van elke extremistische politiek – die zijn moeder als jong Duits meisje in de Tweede Wereldoorlog voor altijd traumatiseerde. In dit essay, bestaand uit korte stukjes geschreven in associatieve stijl, onderzoekt Heuts beide vormen van chaos, in de hoop daarmee ook de verstoorde relatie met zijn moeder te helen. Verrassend en eerlijk, met een rauw randje.

Leve de chaos
Leon Heuts
Lemniscaat
157 blz.
€ 17,99

‘Ik voel mij als iemand die op vele klippen is gelopen,’ schrijft filosoof David Hume in een essay, ‘maar die toch de moed heeft om de open zee op te gaan in hetzelfde lekke en verweerde bootje.’ Hume heeft zijn vertrouwen in het menselijk begripsvermogen verloren, nadat hij heeft geconcludeerd dat de oorzakelijke verbanden die we denken te onderscheiden een illusie zijn. Toch waagt hij zich in deze toegankelijke essaybundel het water op en verkent uiteenlopende onderwerpen, van overheid tot luxe en van wonderen tot dieren. Vertaald en ingeleid door Ton Vink.

David Hume. Essays & verhandelingen, een selectie
David Hume
vert. Ton Vink
Damon
248 blz.
€ 29,90

Er wordt op de deur geklopt in het Torentje. De minister-president doet zelf open. ‘Welkom, mijnheer Spinoza,’ zegt hij. ‘Ik ben blij dat u bereid bent om met mij van gedachten te wisselen.’ Filosoof en econoom Dirk Noordman laat Spinoza in gesprek gaan over politiek met de premier, die hoewel hij naamloos blijft veel weg heeft van Mark Rutte. Noordman verweeft actuele kwesties met de ideeën uit Spinoza’s Politiek traktaat. Burgers moeten niet bang worden gemaakt, maar juist hoopvol worden gestemd, is de boodschap die Spinoza de minister-president meegeeft. ‘Zonder hoop geen vrijheid.’

Spinoza in het Torentje
Dirk Noordman
Wereldbibliotheek
128 blz.
€ 17,50

Westerse filosofen bevinden zich al eeuwen in een spagaat, volgens Jo Bervoets, postdoctoraal medewerker aan de Universiteit Antwerpen. Hoezeer ze ook ‘aanspraak willen maken op universele waarden, toch blijven ze altijd schatplichtig aan de specifieke contexten waarin ze filosoferen’. Maar die tegenstrijdigheid is geen probleem, vindt Bervoets. We moeten juist ‘genieten van de troebelheid van de filosofie’. Dit prettig leesbare handboek combineert de canon van de westerse filosofie met een overzicht van hedendaagse filosofen die specifiek kritisch zijn over die canon.

Van de presocratische tot de postpatriarchale filosofie
Jo Bervoets
Pelckmans
232 blz.
€ 32,-

De tijd vliegt voorbij of kruipt tergend langzaam. De Vlaamse filosoof en radiomaker Greet Van Thienen beschrijft in haar boek De alchemie van de tijd op hoeveel verschillende manieren we de tijd kunnen ervaren. Zo meent Blaise Pascal dat de mens zichzelf levenslang probeert af te leiden van zijn eindigheid, terwijl voor Simone Weil aandacht juist een uitweg biedt uit het gedrang van de tijd. In het verweven van deze tegenstrijdige strengen toont Van Thienen de tijd als dat wat ons beperkt, bevrijdt, verandert en onszelf maakt.

De alchemie van de tijd
Greet Van Thienen
Letterwerk
200 blz.
€ 24,99

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Goed denken valt niet samen te vatten in een slogan, schrijft de Britse filosoof en journalist Julian Baggini. Maar er zijn wel uitgangspunten die je erbij kunnen helpen. In dit boek presenteert hij twaalf principes ‘voor een meer humane, evenwichtige en rationele benadering van het denken’. Zoals het in twijfel trekken van alles, ook je eigen vragen, en het streven naar zelfstandig denken zonder eenzelvig te worden. Een boeiend en verrassend vlot geschreven boek, met veel alledaagse voorbeelden.

Leer denken als een filosoof. 12 principes voor mentale weerbaarheid
Julian Baggini
Ten Have
400 blz.
€ 24,99

Stefan is een tbs’er. Na overvloedig gebruik van rum en cocaïne heeft hij bijna zijn vrouw vermoord. In Filosoferen in de tbs leren we zijn levensverhaal en zijn filosofische opvattingen kennen via geestelijk verzorger Okke Wisse, die een goede band met hem onderhoudt. Het boek bestaat uit brieven van Wisse aan Stefan. Hoewel dit format vragen oproept – lezen we Stefans gedachten of is dit door de bril van Wisse? – is het boek ontroerend en filosofisch relevant. Zo meent Wisse: je bent niet jezelf, maar het verlangen dat te zijn.

Filosoferen in de tbs. Een gesprek tussen een geestelijk verzorger en een tbs’er
Okke Wisse
Noordboek
160 blz.
€ 17,90

‘Onder de stoornissen van de ziel is alleen afgunst onbespreekbaar,’ schreef Plutarchus. Volgens de Griekse filosoof verbergen we afgunst door die steevast voor een andere emotie aan te zien. Filosoof Rob Compaijen wendt zich niet af van de ‘meest giftige menselijke emotie’, maar onderzoekt haar juist op alle mogelijke manieren. Aan de hand van filosofie, beeldende kunst en literatuur legt hij uit waarom deze emotie de mens niet vreemd is, wat er zo steekt aan jaloezie en hoe afgunst ons iets leert over onze verhouding tot anderen. Een goed doordacht en spannend boek.

Afgunst. Een filosofie van een pijnlijke emotie
Rob Compaijen
Boom
240 blz.
€ 24,90