Boekenkast juni 2023

Kunnen mensen goed denken? Daar wordt tegenwoordig aan getwijfeld. We zouden in een post-truth-tijdperk ­leven, waarin kiezers hun stem baseren op onderbuikgevoelens en waarin men zich enkel zou laten leiden door gedeelde sentimenten. Volgens Maarten van Doorn is dat een onderschatting van de menselijke vermogens. Aan de hand van filosofische ideeën, wetenschappelijk onderzoek en vermakelijke voorbeelden laat hij zien dat we prima zin van onzin kunnen onderscheiden. Een geslaagde poging om het klassieke beeld van de mens als rationeel dier in ere te herstellen.

Lees ook de voorpublicatie: We denken beter dan we denken

Waarom we beter denken dan we denken
Maarten van Doorn
Noordboek
240 blz.
€ 24,90

In de beroemde fabel van Aesopus smeekt de sprinkhaan, die de hele zomer spelend doorbracht, de ijverige mier om voedsel. Als de mier vervolgens weigert, sterft de sprinkhaan. De moraal van het verhaal: zonder werk kom je er niet. Maar in deze recente klassieker uit de analytische filosofie, die nu in Nederlandse vertaling is verschenen, draait Bernard Suits het om. Het leven draait niet om werk, maar om spel. Hij komt stapsgewijs tot een definitie van het spel. Een eigenzinnig en literair pleidooi voor meer spel in ons leven.

De sprinkhaan. Het spel, het leven en utopia
Bernard Suits
Noordboek
320 blz.
€ 27,90

‘Plotseling stortte de logica ineen,’ schrijft Jonna Bornemark over haar zwangerschap. Dragen en baren is volgens de Zweedse hoogleraar filosofie een diep existentiële ervaring, die veel ideeën over de wereld en onszelf door elkaar schudt. Zo betekent zwangerschap leven in tegenstellingen: ‘Ik ben één en ik ben twee.’ Bornemark vult terecht een hiaat in de filosofie; tot nu toe is hierover zelden geschreven. Ze tekent haar eigen beleving op in een prachtige, literaire stijl, maar gaat ook in op de implicaties van zwangerschap voor de logica, metafysica en ethiek. Een voltreffer.

Ik ben zee en hemel. Filosofie van de zwangerschap
Jonna Bornemark
Querido
240 blz.
€ 23,50

Al in de zesde eeuw voor Christus schreef Lao Zi: ‘Hoe sterker de wet ingrijpt, hoe meer dieven en rovers er komen.’ Clara Wichmann (1885-1922) – filosoof, vredesactivist en een van de eerste vrouwelijke juristen in Nederland – haalt in deze essaybundel zijn woorden aan. Hierin beargumenteert ze dat elke maatschappij haar eigen misdaden voortbrengt en dat we niet mogen straffen uit wraakzucht. Deze publicatie is relevant in deze tijd waarin de politieke roep om hardere straffen onafgebroken klinkt. Ingeleid en hertaald door Marthe Kerkwijk.

Het recht tot straffen hebben we niet. Essays over misdaad en vergelding
Clara Wichmann
ISVW uitgevers
160 blz.
€ 19,95

Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je dan in voor de gratis nieuwsbrief

Wat betekent het om je identiteit op de samenleving te moeten heroveren? De essays uit de eerste bundel van de Zimbabwaanse schrijver Tsitsi ­Dangarembga draaien om die vraag. Een zwarte vrouw zijn, schrijft Dangarembga, betekent dat je bestaan wordt ingekaderd door een dubbele ontkenning: niet-wit en niet-man. Aan de hand van feministische en postkoloniale denkers analyseert ze hoe dit je identiteit kleurt. Zwarte vrouwen moeten zich bewust positioneren ‘zonder respect voor de arena die voor ons is klaargezet’. Een aangrijpend en verhelderend boek.

Zwart en vrouw. Essays
Tsitsi Dangarembga
Ten Have
144 blz.
€ 18,99

De talen die je spreekt bepalen hoe je in de wereld staat, schrijft taalwetenschapper Viorica Marian. Ze laat zien dat taal beïnvloedt wat je waarneemt, hoe je informatie onthoudt en welke gedachten je hebt. In dit boek over meertaligheid deelt ze wetenschappelijk onderzoek dat aan het denken zet over de relatie tussen onze taal en ons denken. Een helder, gedegen boek voor taalliefhebbers, waarvan je zin krijgt een nieuwe taal te leren en zo een nieuw perspectief op de wereld te verkrijgen.

Meertalig. De wonderbaarlijke voordelen van meer dan één taal spreken
Viorica Marian
Ambo|Anthos
272 blz.
€ 25,99

Toen Hegel eens voor de voeten kreeg geworpen dat zijn theorie in strijd is met de actualiteit, antwoordde hij: ‘Des te erger voor de feiten.’ De jonge Belgische historicus en filosoof Anton Jäger (1994) schrikt er net als Hegel niet voor terug abstracte filosofische concepten te gebruiken in zijn ‘geschiedenis van het heden’. Zo stelt hij dat de actualiteit niet te begrijpen is zonder Marx’ begrip van klasse. In deze politiek-filosofische ­essaybundel analyseert hij haarfijn eigentijdse verschijnselen als het populisme en de coronacrisis.

Des te erger voor de feiten. Politieke essays van banken- tot coronacrisis
Anton Jäger
EPO
180 blz.
€ 22,50

Dekolonisatie leidt tot emancipatie, denken we vaak. Maar wat blijft er over als al het koloniaal onkruid verdelgd moet worden? Hoe zit het met Europees taalgebruik dat onderdeel is geworden van de Afrikaanse filosofie en wetenschap? Deze vragen stelt filosoof Olúfémi Táíwò in zijn boek Tegen dekolonisatie. Een totale uitbanning van de koloniale erfenis neemt bouwstenen weg en ondermijnt academische prestaties, beargumenteert hij. Táíwò werpt een kritische blik op het gangbare dekoloniale denken, dat hij humoristisch uitdaagt met zijn uitspraak: ‘Dekoloniseer dát maar eens!’

Tegen dekolonisatie. Een pleidooi voor Afrika’s eigen competentie
Olúfémi Táíwò
Prometheus
272 blz.
€ 24,99

Søren Kierkegaard had een ongebruikelijke verboden liefde: schrijven. Een christen die zich bezighoudt met esthetica zou een ketter zijn. Toch koos de Deense filosoof voor een schrijverscarrière, met als rode draad de spanning tussen de esthetische, ethische en religieuze levenshouding waarvan hij de eerste twee in Of-Of introduceert. Richt je je enkel op uiterlijk genot? Of weeg je elke keuze secuur moreel af? Zo zet Kierkegaard de lezer aan het denken over zijn (toekomstige) levenskeuzes. Deze klassieker is nu opnieuw vertaald in het Nederlands.

Of-Of. Een levensfragment uitgegeven door Victor Eremita
Søren Kierkegaard
vert. Annelies van Hees
Damon
864 blz.
€ 49,90