1. The Good Place
Eleanor en Chidi in een trolley.
Hemel en hel bestaan, in The Good Place. Wat blijkt: tijdens je leven krijg je punten en minpunten voor elke goede of slechte actie. Wat goed en fout precies inhoudt is moeilijk te zeggen. Zo krijg je -5.55 punten als je ‘Facebook’ als werkwoord gebruikt en +682.60 punten als je een kind redt uit het water. Heb je genoeg punten, dan kom je in The Good Place. Zoniet, eindig je in The Bad Place. Eén van de hoofdpersonen, Eleanor Shellstrop, heeft geluk en wordt na haar dood wakker in The Good Place. Er is alleen één probleem: ze hoort er eigenlijk niet te zijn. Tijdens haar leven was ze namelijk een uitzonderlijk slecht mens. Om stiekem in The Good Place te kunnen blijven moet ze zichzelf verbeteren. Daarom vraagt ze hulp van professor in de ethiek Chidi Anagonye, die ook in The Good Place verblijft. Hij geeft haar lessen over allerlei ethische stromingen, zoals hedonisme, deugdethiek, plichtethiek en utilisme. Ze belanden zelfs in een levende versie van het trolleyprobleem.
The Good Place schotelt je een hoop ethische dilemma’s voor en onderzoekt hoe mensen zichzelf kunnen verbeteren. Tegelijkertijd maak je op humoristische wijze kennis met de belangrijkste ethische ideeën.
2. Westworld
De setting van Westworld klinkt aanvankelijk wat ridicuul: de serie speelt zich af in een futuristisch western themapark, bewoond door menselijke robots. In het park kunnen bezoekers alles doen wat God verboden heeft, zoals de robots neerknallen, mishandelen, en met ze vreemdgaan. Er zijn geen consequenties aan verbonden: de robots worden simpelweg elke dag ‘gereset’ waardoor ze zich niets herinneren van het ongelofelijke geweld dat ze wordt aangedaan. Maar soms is het moeilijk te geloven dat de robots zich écht niets meer herinneren. En omdat de maker van het themapark een aanpassing heeft gemaakt in het bewustzijn van de robots, lijken ze steeds en steeds menselijker te worden…
Westworld gaat niet direct over filosofische theorieën, maar de serie roept wel een aantal belangrijke filosofische vragen op: waar ligt de grens tussen mens en robot? Wat is zelfbewustzijn? En hoe gedragen mensen zich wanneer alles geoorloofd is? Ook word je geconfronteerd met je eigen morele kompas: want als een robot niets kan voelen, mag je hem dan mishandelen?
3. Black Mirror
De serie Black Mirror bestaat uit losse afleveringen van verschillende regisseurs. Alle afleveringen hebben een ander verhaal, maar ze hebben wel één ding gemeen: ze gaan over de toekomst. En die ziet er niet al te rooskleurig uit. De afleveringen zijn gebaseerd op technologische- en maatschappelijke fenomenen van deze tijd en laten zien wat de consequenties zijn als die zich ongeremd kunnen ontwikkelen. In de aflevering Nosedive, bijvoorbeeld, is de wereld gedomineerd door sociale media. Iedereen wordt constant door andere mensen op sociale media beoordeeld, zelfs wanneer je een ijsje koopt of gedag zegt tegen je buurman. Je online profiel is te allen tijde voor iedereen zichtbaar. En hoe hoger je beoordeling, hoe mooier je huis en je auto. Maar het werkt ook andersom: als je te vaak chagrijnig bent en slechte beoordelingen krijgt van je collega’s word je uit de samenleving verstoten. De aflevering is een uitvergroting van hoe sociale media werkt: we willen likes om ons gewaardeerd te voelen en maken onszelf online mooier en beter dan we in werkelijkheid zijn.
Andere Black Mirror afleveringen zijn weer totaal anders en gaan bijvoorbeeld over de gevolgen van geavanceerde virtual reality, of over een toekomst waarin herinneringen als filmpjes kunnen worden opgeslagen en afgespeeld. Elke aflevering eindigt met een zwart scherm, waardoor je na het kijken als eerst je eigen reflectie te zien krijgt: een black mirror. Misschien wel om je te confronteren met jouw eigen aandeel in de toekomst.
4. Rick & Morty
‘Nobody exists on purpose, nobody belongs anywhere, everybody’s gonna die. Come watch TV.’ Dit zegt Morty, de kleinzoon van geniale wetenschapper en uitvinder Rick Sanchez, tegen zijn zus Summer. De uitspraak is illustratief voor het gedachtegoed van de serie: alles is zinloos. Ook doet het misschien denken aan de uitspraak van Camus: ‘Zal ik mezelf vandaag doden of nog een kop koffie zetten?’ Beide uitspraken tonen de absurditeit van het bestaan: het leven is zinloos en daar kunnen we niets aan doen. Daarom moeten we zelf betekenis creëren, door TV te kijken of een kop koffie te drinken. Zo ook in het universum van Rick & Morty, dat wordt geregeerd door absurdisme en nihilisme.
De existentieel verveelde Rick neemt Morty regelmatig mee op zijn intergalactische avonturen, waarbij er steeds allerlei dingen enorm fout gaan: de wereld wordt verwoest of overgenomen door buitenaardse wezens, verschillende parallelle werkelijkheden lopen door elkaar heen, of de gehele wereldpopulatie verandert in monsters. In één van de afleveringen wordt het huishouden van de Sanchez familie overgenomen door een buitenaardse parasiet, die de vorm heeft aangenomen van een zogenaamde oom, Uncle Steve. Maar de familie heeft helemaal geen oom: de parasiet overleeft door valse herinneringen te verspreiden, waardoor ze geloven dat Uncle Steve altijd al bij hen in huis heeft gewoond. De aflevering wordt uiteindelijk een strijd om valse herinneringen van echte te onderscheiden om uiteindelijk de buitenaardse wezens te kunnen verslaan.
Klinkt dit al gek? In sommige afleveringen wordt het nog veel gekker. Ondertussen heeft Rick & Morty bijna een cultstatus gekregen en zijn er tal van filosofische interpretaties verschenen op internet.
