Land van Laaf
Vorige week bestond de Efteling 70 jaar. De nostalgische uitstraling van het pretpark wordt in grote mate bepaald door het Sprookjesbos, in 1952 ontworpen door volkskunstenaar Anton Pieck. Pieck zet de verhouding tussen natuur en techniek uitermate romantisch neer: techniek leidt tot bederf, de natuur maakt ons weer gezond. Zo geven de sprookjes in de Efteling een breuk tussen traditie en moderniteit weer. Pieck zelf formuleerde dit treffend: ‘Hoe meer wij te maken krijgen met technische vooruitgang, hoe meer behoefte aan romantiek zal ontstaan.’
Proust en de madeleine
In zijn autobiografische meesterwerk Op zoek naar de verloren tijd krijgt Marcel Proust na het eten van een madeleine een heel scala aan jeugdherinneringen terug. Volgens schrijver Martin de Haan zijn deze gedetailleerde jeugdherinneringen deels het product van zijn verbeelding. Ondanks de pseudo-herinneringen presenteert Proust een ‘ongekend krachtige verstrengeling van herinnering en verbeelding’ zegt De Haan. Met behulp van zijn zintuiglijke indrukken, zoals het proeven van de madeleine, houdt Proust er een diepe omgang met zichzelf op na.
Durf te denken
Volgens de Duitse filosoof Markus Gabriel betekent kiezen voor de waarheid geloven in de veelvuldigheid van onze realiteit, zelfs als deze sprookjesachtig wordt. Fabeldieren, natuurwetten en muziek zijn volgens hem volwaardig onderdeel van onze werkelijkheid. Dit is de kerngedachte van zijn ‘nieuwe realisme’. Ons bewustzijn staat niet alleen op unieke manieren in contact met de werkelijkheid, er bestaan ook meerdere werkelijkheden. Ons denken maakt alles mogelijk, daar moeten we op vertrouwen.
Kinderlijke verwondering
‘Filosofie bestaat bij de gratie van verwondering’, aldus Socrates. Als je je verwondert neem je dingen niet langer als vanzelfsprekend aan en kom je tot vragen die mogelijk naar wijsheid leiden. Waar verwondering bij het volwassen vaak langzaam verdwijnt, zijn kinderen ware meesters van de verwondering. Het feit dat kinderen veel dingen voor het eerst ervaren stelt ze namelijk in staat om verrassende vragen te stellen. De verwondering kan door volwassenen echter herontdekt worden; men kan het dagelijkse bestaan ‘ontwennen’ door stil te staan bij alledaagse zaken – de werking van je laptop, de smaak van je appel of het nut van je kamer opruimen.
Het verhaal en de beleving
‘In verhalen zit de beleving; zonder verhaal bestaat de beleving niet’ stelt filosoof Coen Simon. In tegenstelling tot droge wetenschappelijk feiten doen verhalen namelijk wel recht aan de eenmaligheid en tijdelijkheid van onze ervaring. Daarmee lijken verhalen ons op leven zelf. Met het vertellen van verhalen spreken we onze relatie tot de wereld uit en in ieder van ons schuilt dan ook een ‘ziener’: iemand die niet zoekt naar bewijzen maar naar een verhaallijn. Goede zieners kunnen overal verhalen van maken – over het spannende verloop van een voetbalwedstrijd of de schoonheid van een kunstwerk. Ze raken daarmee aan iets dat we nu vaak uit het oog verliezen: dat je leven voorbijgaat als een verhaal.
