Uithuilen
Pas wanneer we terugblikken op een gebeurtenis ontstaat de ervaring, zegt hoofdredacteur Coen Simon. Als je herinneringen ophaalt aan iemand die je bent verloren, krijgen die structuur en worden die verenigd tot een verhaal. Het is dus belangrijk om te rouwen, want ‘als je niet de tijd neemt om uit te huilen en opnieuw te beginnen, word je geheid door spoken achtervolgd’. En dat geldt niet alleen voor wie rouwt: ieder mens heeft bezinning nodig om van zijn falen te herstellen.
Aanhoudende winter
Volgens de Britse psychiater en tuinier Sue Stuart-Smith is de tuin de aangewezen plek om te rouwen. ‘Wij hebben de neiging om weg te lopen voor de dood en voor rouw. Maar als we niet rouwen, raken we in de greep van een aanhoudende winter.’ In de tuin leer je dat rouwen deel uitmaakt van de natuurlijke cyclus van groei en verval. Gelukkig is de kennismaking met de dood in de tuin nooit wreed. ‘Zelfs de composthoop is een verwijzing naar het einde.’
Publieke rouw
‘Rouwen is net als seks,’ stelt filosoof en psychoanalyticus Darian Leader, ‘goede rouw komt weinig voor.’ Dat komt omdat het rouwproces niet zomaar op gang komt. ‘Daarvoor is het vaak nodig dat we ons kunnen identificeren met andere rouwende mensen.’ De dood van een bekend persoon kan dan een katalysator vormen. Eigenlijk huilen mensen in rouwende massa’s niet om de bekende overledene, maar elk om hun eigen verlies.
Een sterveling
Een wijs mens laat zich volgens de Romeinse filosoof Epictetus niet verscheuren door verdriet. Wanneer je gemoedstoestand niet bepaald wordt door de omstandigheden ben je een gelukkig mens. Die onverstoorbaarheid valt te oefenen. Zo heeft Epictetus een manier om het afscheid van je dierbaren te oefenen: ‘Stel dat je je kind of je vrouw kust, dan is het: “Een sterveling, meer niet, geef ik een kus.”’
De schepen verbranden
De koning is dood, lang leve de koning! De dood van een oude monarch betekent ook de kroning van een nieuwe. En ‘wie kent het niet, dat plezier ergens aan te beginnen? Een nieuwe liefde. Een nieuw jaar. Een nieuwe tijd’. Als je begint, lijkt alles opeens mogelijk, zegt filosoof Rüdiger Safranski. Maar voor een werkelijk nieuw begin moet je de schepen achter je verbranden. ‘Hoe lukt die soevereine geste iets achter je te laten zonder eraan gebonden te blijven?’
